بررسي نقش واسطه‌اي سبك‌هاي اسنادي هيجاني‌اخلاقي در رابطهٔ بين سبك‌هاي فراهيجاني والدين و هيجانات اخلاقي شرم و گناه در نوجوانان

زمينه و هدف: اقدامات تربيتي و سبك‌هاي فراهيجاني والدين در ايجاد هيجانات اخلاقي فرزندان نقش بسزايي دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش واسطه‌اي سبك‌هاي اسنادي هيجاني‌اخلاقي در رابطهٔ بين سبك‌هاي فراهيجاني والدين و هيجانات اخلاقي شرم و گناه در نوجوانان انجام شد. روش‌بررسي: روش پژوهش، توصيفي از نوع همبستگي بود كه با استفاده از روش مدل‌يابي معادلات ساختاري انجام شد. جامعهٔ آماري را تمام دانش‌آموزان پايه‌هاي دهم و يازدهم متوسطهٔ دوم شهر شيراز در سال تحصيلي ۹۷-۱۳۹۶ تشكيل دادند كه از اين ميان ۴۲۲ دانش‌آموز (۲۴۰ پسر و ۱۸۲ دختر) با روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. ابزارها شامل پرسش‌نامۀ ديدگاه فراهيجاني والدين (ايوليني‌كو‌، ۲۰۰۶)، آزمون عواطف خودآگاه-۳ (تانجني و همكاران، ۲۰۰۰) و سبك‌هاي اسناد هيجاني‌اخلاقي (اميري، ۱۳۹۱) بود. داده‌ها با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون و روش مدل‌يابي معادلات ساختاري با نرم‌افزارهاي SSPS نسخهٔ ۲۱ و AMOS نسخهٔ ۲۱ تحليل شد. سطح معنا‌داري براي تمام آزمون‌هاي آماري ۰٫۰۵=α بود. يافته‌ها: هدايت‌گري هيجاني والدين پيش‌بين مستقيم و معنادار گناه (038/0=p، ۰٫۱۱=β) و پيش‌بين معكوس و معنادار شرم (۰۴۵/0=p، ۰٫۰۹-=β) بود. آگاهي هيجاني پيش‌بين معنادار شرم و گناه نبود (۰٫۰۵ p). اسناد هيجاني مثبت نقش واسطه‌اي بين هدايت‌گري هيجاني با شرم (۰٫۰۴۰=p، ۰٫۰۳=β) و گناه (۰٫۰۳۰=p، ۰٫۰۹=β) و نقش واسطه‌اي بين آگاهي هيجاني با شرم (۰٫۰۱۳=p، ۰٫۰۵۳=β) و گناه (۰٫۰۰۲=p، ۰٫۰۷=β) داشت. اسناد هيجاني منفي نقش واسطه‌اي بين هدايت‌گري هيجاني با شرم (۰٫۰۵۰=p، ۰٫۰۴=β) و گناه (۰٫۰۱۰=p، ۰٫۰۳=β) و نقش واسطه‌اي بين آگاهي هيجاني با شرم داشت (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۱۰=β). براساس شاخص‌هاي نكويي برازش، مدل نهايي پژوهش برازش نسبتاً مناسب با داده‌ها داشت (۲٫۳۳۱=  X2/df و  ۰٫۸۷=AGFI، ۰٫۸۹=GFI، ۰٫۹۰=CFI، ۰٫۰۵۲=RMSEA).نتيجه‌گيري: اسناد هيجاني مثبت بين سبك‌هاي فراهيجاني والدين (هدايت‌گري هيجاني و آگاهي هيجاني) با هيجانات شرم و گناه نوجوانان و همچنين اسناد هيجاني منفي بين بُعد هدايت‌گري هيجاني والدين با هيجانات شرم و گناه نوجوانان و نيز بين بُعد آگاهي هيجاني با هيجان شرم نوجوانان، نقش واسطه‌اي دارد.