اثربخشي آموزش برنامه‌ٔ ايمن‌سازي رواني بر جهت‌گيري زندگي و تنظيم هيجان ميان‌فردي نوجوانان

زمينه و هدف: نوجواني دورهٔ تغييرات اساسي جسمي، روان‌شناختي و تغييرات عمده در تعاملات اجتماعي و روابط افراد است و امروزه برنامه‌هاي ايمن‌سازي نوجوانان جزو اهداف و اولويت‌ها به‌شمار مي‌رود. هدف پژوهش حاضر، تعيين اثربخشي آموزش برنامه‌ٔ ايمن‌سازي رواني بر جهت‌گيري زندگي و تنظيم هيجان ميان‌فردي نوجوانان بود.روش‌بررسي: روش اين پژوهش، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري شش‌ماهه انجام شد. جامعهٔ آماري پژوهش را تمامي دانش‌آموزان دختر دورۀ متوسطهٔ اول به تعداد ۹۷۸۰ نفر تشكيل دادند كه در سال تحصيلي ۹۸-۱۳۹۷ در ۳۸ دبيرستان منطقهٔ شانزده تهران مشغول به تحصيل بودند. در اين پژوهش براي انتخاب جمعيت نمونه از روش نمونه‌گيري هدفمند استفاده شد. براي اين منظور ابتدا از بين ۳۸ دبيرستان موجود در منطقهٔ شانزده آموزش‌و‌پرورش تهران، سه دبيرستان به‌صورت تصادفي در نظر گرفته شد و دانش‌آموزان آن، پرسش‌نامه‌هاي پژوهش را تكميل كردند. سپس تعداد بيست دانش‌آموز از اين دبيرستان‌ها، داراي نمرهٔ كمتر از خط برش پرسش‌نامه‌هاي تحقيق، به‌طور تصادفي انتخاب شدند و آموزش برنامهٔ ايمن‌‌سازي رواني را دريافت كردند. ابزار جمع آوري داده‌ها، آزمون جهت‌گيري زندگي (شي‌ير و همكاران، ۱۹۸۵) و پرسش‌نامهٔ تنظيم شناختي هيجان (گارنفسكي و همكاران، ۲۰۰۱) بود. زمان برنامهٔ آموزشي دوازده جلسهٔ ۷۵دقيقه‌اي و طول مدت آموزش نيز سه هفته بود. تحليل داده‌ها با روش تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر در نرم‌افزار SSPS نسخهٔ ۲۴ در سطح معناداري ۰٫۰۵ صورت گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان داد، آموزش ايمن‌سازي رواني بر جهت‌گيري زندگي نوجوانان مؤثر نبود (۰٫۱۷۳=p)؛ ولي بر تنظيم شناختي هيجان نوجوانان تأثير داشت (۰٫۰۳۷=p). همچنين براساس ميانگين نمرات (پيش‌آزمون: ۷٫۵۱±۸۵٫۵۵، پس‌آزمون: ۵٫۸۲±۱۳۰٫۴۵، پيگيري: ۸٫۸۹±۱۲۷٫۲۰)، آموزش ايمن‌سازي رواني بعد از شش ماه در افزايش تنظيم شناختي هيجان پايدار بود. نتيجه‌گيري: باتوجه به يافته‌هاي پژوهش نتيجه‌گيري مي‌شود، آموزش برنامهٔ ايمن‌سازي رواني مي‌تواند به نوجوانان كمك كند تا خود را دربرابر موقعيت‌هاي مختلف پرخطر حفظ كنند و تنظيم هيجانات خويش را بهبود بخشند.