مقايسهٔ اثربخشي درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد و طرح‌واره‌درماني بر اضطراب و كاهش تكانشگري در افراد معتاد متجاهر

زمينه و هدف: اعتياد و پيامدهاي ناخوشايند ناشي‌از آن، از مشكلات بسيار مهم سلامت عمومي در سراسر جهان به‌شمار مي‌رود. پژوهش حاضر با هدف مقايسهٔ اثربخشي درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد و طرح‌واره‌درماني بر كاهش اضطراب و تكانشگري در افراد معتاد متجاهر انجام شد. روش‌بررسي: روش پژوهش، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري دوماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري پژوهش را تمامي معتادان مرد متجاهر مادهٔ شانزده قانون مبارزه با مواد مخدر در استان گيلان در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تشكيل دادند. تعداد ۴۵ معتاد مرد واجد شرايط داوطلب وارد مطالعه شدند و به‌روش تصادفي در دو گروه آزمايش درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد و طرح‌واره‌درماني و يك گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). به‌منظور انجام مداخلات، درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد (پترسون و همكاران، ۲۰۰۹) و طرح‌واره‌درماني (يانگ و همكاران، ۲۰۰۳) هريك در هشت جلسه صرفاً براي گروه‌هاي آزمايش اجرا شد. ابزارهاي استفاده‌شده، پرسش‌نامۀ اضطراب بك-ويرايش دوم (بك و همكاران، ۱۹۹۶) و مقياس تكانشگري بارت (بارت و همكاران، ۱۹۹۷) بود. داده‌ها با استفاده از آزمون تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني در نرم‌افزار SSPS نسخهٔ ۲۲ در سطح معناداري ۰٫۰۵ تحليل شد. يافته‌ها: تغيير در سه مرحلهٔ پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري صرف‌نظر از عامل گروه براي متغيرهاي تكانشگري و اضطراب معنادار بود (۰٫۰۰۱ p). سه گروه در متغيرهاي مذكور تفاوت معناداري داشتند (۰٫۰۰۱ p). همچنين بين ميانگين نمرات گروه‌هاي آزمايش با گروه گواه در متغيرهاي تكانشگري و اضطراب تفاوت معناداري وجود داشت (۰٫۰۰۱ p)؛ اما بين ميانگين نمرات تكانشگري و اضطراب در دو گروه آزمايش تفاوت معناداري مشاهده نشد (به‌ترتيب ۰٫۱۹۵=p و ۰٫۹۹۹=p) و براساس ميانگين‌ نمرات، با گذشت زمان دوماهه اثربخشي درمان‌ها پايدار بود. نتيجه‌گيري: براساس يافته‌هاي اين پژوهش، درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد و طرح‌واره‌درماني هر دو بر كاهش تكانشگري و اضطراب افراد معتاد متجاهر اثربخش‌ است؛ اما بين اثربخشي دو درمان تفاوت معنادار وجود ندارد.