تعيين اثربخشي درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد در بازداري شناختي و تحمل پريشاني دانش‌آموزان افسردهٔ دختر مقطع متوسطهٔ دوم

زمينه و هدف: اختلال افسردگي از اختلالات شايع و مخرب رواني در جامعه و به‌ويژه دانش‌آموزان محسوب مي‌شود؛ ازاين‌رو هدف پژوهش حاضر تعيين اثربخشي درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد در بازداري شناختي و تحمل پريشاني دانش‌آموزان افسردهٔ دختر مقطع متوسطهٔ دوم بود.روش‌بررسي: روش مطالعهٔ حاضر نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري را تمامي دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطهٔ دوم مبتلا به افسردگي در شش ماه نخست سال ۱۳۹۸ تشكيل دادند كه براي درمان به كلينيك‌ خدمات روان‌شناختي منطقهٔ چهار تهران (راه برتر) مراجعه كردند. نمونهٔ آماري شامل سي نفر بود كه افراد واجد شرايط داوطلب به‌صورت تصادفي در گروه آزمايش و گروه گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. گروه آزمايش به‌مدت هشت جلسهٔ نوددقيقه‌اي درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد هيز و همكاران (۲۰۱۲) را دريافت كرد؛ اما براي گروه گواه هيچ نوع مداخله‌اي ارائه نشد. به‌منظور جمع‌آوري داده‌ها از مصاحبهٔ باليني ساختاريافته (لوبستال و همكاران، ۲۰۱۱)، پرسش‌نامهٔ افسردگي بك-ويرايش دوم (بك و همكاران، ۱۹۹۶)، مقياس تحمل پريشاني (سيمون و گاهر، ۲۰۰۵) و پرسش‌نامهٔ بازداري خرس سفيد (وگنر و زناكوز، ۱۹۹۴) استفاده شد. تحليل داده‌ها با استفاده از آزمون خي‌دو، تحليل كوواريانس چندمتغيري و تك‌متغيري در نرم‌افزار SSPS نسخهٔ ۲۴ در سطح معنا‌داري ۰٫۰۵=α صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد، درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد به‌طور معناداري موجب كاهش بازداري شناختي (۰٫۰۰۱ p) و افزايش مؤلفه‌هاي متغير تحمل پريشاني شامل تحمل، جذب، ارزيابي و تنظيم (۰٫۰۰۱ p) در دانش‌آموزان افسرده در گروه آزمايش درمقايسه با گروه گواه شد. همچنين اندازهٔ اثر نشان‌دهنده‌ٔ ميزان تأثير درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد بر كاهش متغير بازداري شناختي (۰٫۴۲۸) و افزايش مؤلفه‌هاي متغير تحمل پريشاني دانش‌آموزان دبيرستاني مبتلا به افسردگي شامل تحمل (۰٫۳۹۶)، جذب (۰٫۳۲۶)، ارزيابي (۰٫۲۶۷) و تنظيم (۰٫۲۲۹) بود. نتيجه‌گيري: براساس يافته‌ها نتيجه‌گيري مي‌شود، تمرين‌هاي درمان مبتني‌بر پذيرش و تعهد موجب ارتقاي وضعيت روان‌شناختي دانش‌آموزان افسرده مي‌شود.