ارزيابي و تحليل كيفيت بصري در تصاوير ذهني رسم‌شده توسط نابينايان

زمينه و هدف: نقاشي نابينايان نشان‌دهندۀ تجسمي است كه از دنياي پيرامون خود دارند. نابينايان باتوجه به فقدان حس بينايي تصويرسازي ذهني را جانشين هرگونه تصويرسازي ديداري مي‌كنند. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزيابي و تحليل كيفيت بصري در تصاوير ذهني رسم‌شده توسط نابينايان بود.روش بررسي: اين پژوهش با روش تحقيق تركيبي كمي و كيفي صورت پذيرفت. نتايج به‌دست‌آمده از آموزش نقاشي به ده فرد نابيناي ۱۲تا۱۸ سال در فاصلهٔ زماني يك ‌سال و از هر هنرمند نابينا ده اثر، درمجموع صد اثر نقاشي به‌‌عنوان نمونهٔ موردي گزينش و بررسي شد. تحليل توصيفي داده‌هاي كمي براساس شاخصه‌هاي بصري همانند رنگ، بافت، خط و سطح، صورت گرفت. از تحليل نتايج كمي حاصل از نمونه‌هاي موردي، ويژگي‌هاي بصري اصلي در آثار نقاشي نابينايان استنباط و شناسايي شد.يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد، تصاوير و فرم‌هاي به‌‌كاررفته در نقاشي نابينا، صرف‌نظر از بازنمايي اشياء مي‌تواند بيانگر انديشه‌ها، احساس و عواطف آن‌ها نيز باشد؛ همچنين استفاده از رنگ‌هاي خالص، كاربرد بافت و برجستگي، بهره‌جويي از نقطه به‌جاي خط و ترسيم دوبُعدي به‌عنوان شاخصه‌هاي بصري اصلي در آثار آن‌ها مشهود است. در تحليل حسي و روان‌شناختي آثار نقاشي نابينايان ويژگي‌هاي انتزاع‌گرايي، هم‌نهادي (به‌معناي ساخت مفاهيم پيچيده از عناصر ساده)، زاويهٔ ديد تركيبي، تركيب‌بندي نامتعارف و نامتناسب، دگرگوني و تحريف صفات مأنوس و نمادگرايي، از يافته‌هاي اين پژوهش استنباط شد. نتيجه‌گيري: براساس يافته‌هاي پژوهش حاضر، توجه به ويژگي‌هاي نقاشي نابينايان براي كشف جهان درون اين افراد ضرورت دارد. نقاشي در افزايش اعتمادبه‌نفس و تقويت تصويرسازي ذهني نابينايان داراي نقش مؤثري است؛ درنتيجه مي‌توان از آن به‌عنوان روش آموزشي مفيدي در نابينايان استفاده كرد.