مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مقايسهٔ اثربخشي بستهٔ آموزشي روان‌شناختي پيشگيري از سوء‌مصرف مواد و درمان شناختي-رفتاري بر تاب‌آوري و احساس تنهايي ادراك‌شدهٔ دانش‌آموزان مستعد سوء‌مصرف مواد

پديد آورندگان :

خزايي ، روح الله دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان (خوراسگان) - دانشكدهٔ روان‌شناسي و علوم تربيتي - گروه روان‌شناسي , منشئي ، غلامرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان (خوراسگان) - دانشكدهٔ روان‌شناسي و علوم تربيتي - گروه روان‌شناسي , آتش پور ، حميد دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان (خوراسگان) - دانشكدهٔ روان‌شناسي و علوم تربيتي - گروه روان‌شناسي , گلپرور ، محسن دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان (خوراسگان) - دانشكدهٔ روان‌شناسي و علوم تربيتي - گروه روان‌شناسي

چكيده فارسي :

مقدمه و هدف: افراد مستعد سوء‌مصرف مواد، اگر درمعرض مواد مخدر قرار بگيرند، معتاد مي‌شوند؛ بنابراين لازم است راهكارهايي براي پيشگيري از سوء‌مصرف مواد ارائه شود. پژوهش حاضر با هدف مقايسهٔ اثربخشي بستهٔ آموزشي روان‌شناختي پيشگيري از سوء‌مصرف مواد و درمان شناختي-رفتاري بر تاب‌آوري و احساس تنهايي ادراك‌شدهٔ دانش‌آموزان مستعد سوء‌مصرف مواد اجرا شد.روش‌بررسي: روش پژوهش، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون و پيگيري همراه با گروه گواه بود. از دانش‌آموزان مستعد سوء‌مصرف مواد دورۀ متوسطهٔ دوم مدارس پسرانهٔ شهر اصفهان در نيمهٔ اول سال ۱۳۹۸، ۴۵ دانش‌آموز به‌صورت هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفي در سه گروه (دو گروه آزمايش و يك گروه گواه) قرار گرفتند. براي جمع‌آوري داده‌ها، از مقياس استعداد سوء‌مصرف مواد (ويد و همكاران، ۱۹۹۲)، مقياس تاب‌آوري كانر-ديويدسون (كانر و ديويدسون، ۲۰۰۳) و پرسش‌نامهٔ احساس تنهايي ادراك‌شده (راسل و همكاران، ۱۹۸۰) استفاده شد. صرفاً گروه‌ آزمايش اول در هشت جلسه بستهٔ آموزشي روان‌شناختي پيشگيري از سوء‌مصرف مواد و گروه آزمايش دوم در هشت جلسه درمان شناختي-رفتاري را دريافت كردند. داده‌ها ازطريق آزمون‌ خي‌دو، آزمون تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني در سطح معناداري ۰٫۰۵ توسط نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ تحليل شد.يافته‌ها: اثر زمان، اثر متقابل زمان و گروه و اثر گروه بر متغيرهاي تاب‌آوري و احساس تنهايي ادراك‌شده معنا‌دار بود (۰٫۰۵ p). در مراحل پس‌آزمون و پيگيري در نمرات متغيرهاي مذكور بين گروه گواه با گروه‌هاي آزمايش تفاوت معناداري مشاهده شد (۰٫۰۵ p). در نمرات متغير تاب‌آوري در پس‌آزمون و پيگيري بين گروه‌هاي آزمايش تفاوت معناداري وجود داشت (۰٫۰۵ p)؛ اما در نمرات متغير احساس تنهايي در پس‌آزمون و پيگيري بين گروه‌هاي آزمايش تفاوت معناداري مشاهده نشد (۰٫۰۵ p). نتيجه‌گيري: باتوجه به يافته‌هاي پژوهش، درمان شناختي-رفتاري و بستهٔ آموزشي روان‌شناختي پيشگيري از سوء‌مصرف مواد باعث بهبود تاب‌آوري و احساس تنهايي ادراك‌شدهٔ دانش‌آموزان مستعد سوء‌مصرف مواد مي‌شوند؛ ولي اثربخشي بستهٔ آموزشي روان‌شناختي پيشگيري از سوءمصرف مواد در متغير تاب‌آوري بيشتر از درمان شناختي-رفتاري است.