ساختار بافتي زبان در پرندگان در سطح ميكروسكوپ نوري و الكتروني پويشي: يك مطالعه‌ي مروري

زبان در پرندگان، شباهت ‌هاي بنيادين بسياري با اين اندام در پستان‌ داران داشته و از سه بخش رأس، بدنه و ريشه برخوردار است. تفاوت‌هاي چشم‌گير در ريخت‌شناسي زبان در پرندگان ممكن است ناشي از تفاوت در ساختار آناتوميكي منقار پايين، نوع جيره‌ي غذايي، عادات تغذيه‌اي، سبك زندگي، شرايط محيطي و ... باشند. زبان و به‌ويژه رأس اندام در پرندگان به اشكالي گوناگون ديده مي‌‌شوند. در برخي از گونه‌هاي پرندگان در سطح پشتي زبان شياري مياني يافت مي‌شود. ستيغ پرزي در سطح پشتي اندام از پرزهاي مخروط‌مانندي تشكيل شده كه در گونه‌هاي مختلف تفاوت‌هاي چشم‌گيري از ديدگاه توزيع، شمار، شكل ظاهري، شيوه‌ي جاي‌گيري و ميزان تكامل نشان مي‌دهند. اپيتليوم سطح پشتي زبان در برخي پرندگان در نواحي ويژه‌اي از اندام بر اساس الگوهاي تغذيه‌‌اي، نوع غذا و محيط زيست حيوان تفاوت‌هايي نشان مي‌دهد. در پرندگان، جوانه‌هاي چشايي به‌طور عمده در قاعده‌ي زبان و روي كف يا سقف دهان يافت مي‌شوند. غدد بزاقي تفاوت‌هاي گونه‌اي آشكاري نشان داده و درمجموع در پرندگان دانه‌خوار بسيار بيش‌تر تكامل يافته؛ در پرندگان شكاري، از تكامل ناچيزي برخوردارند و در برخي پرندگان وجود ندارد. غدد بزاقي زباني در انواع آلوئولي، لوله‌اي‌آلوئولي و لوله‌اي يافت شده و از نوع سروز و سروموكوس‌اند. در بسياري از پرندگان، غدد بزاقي زباني بدون هيچ‌ پيوستار آناتوميكي در دو گروه قدامي و خلفي جاي گرفته و در برخي، لايه‌ي پارين در مخاط اندام با غدد موكوسي‌اي پر شده كه منافذ آن‌ها بر دو سطح پشتي و شكمي زبان باز مي‌شوند. شيوه‌ي توزيع و جايگاه آناتوميكي اين غدد در بافت پيوندي زبان در گونه‌هاي مختلف پرندگان تفاوت‌هايي نشان مي‌دهد.