واكاوي تجارب زيستۀ والدين مشهدي از تربيت محيط‌زيستي فرزندانشان

تربيت محيط‌زيستي والدين ضمن شكل‌دهي به نظام شناختي، ارزش‌ها و جهان‌بيني محيط‌زيستي فرزندان، نظام رفتار محيط‌زيستي آ‌نها را نيز هدايت مي‌كند. در اين راستا‌ هدف اصلي اين مطالعه، احصاي تجربيات زيستۀ والدين از تربيت محيط‌زيستي فرزندانشان و كشاندن اين تجارب به عرصۀ علم رسمي با خوانشي ازنظر علم جامعه‌شناسي محيط‌زيست است. رويكرد اين پژوهش «كيفي»، روش آن «نظريۀ داده‌بنياد» با رويكرد سيستماتيك، ابزار گردآوري داده‌ها «مصاحبه‌هاي عميق نيمه‌ساختاريافته» و پارادايم نظري حاكم بر آن، «تفسيرگرايي-اجتماعي» است. مصاحبه‌ها پس از گزينش 22 والد (11 زوج) به روش نمونه‌گيري «گلوله برفي»، انجام شد؛ سپس متن اظهارات به‌صورت كامل پياده‌سازي و در سه فاز كدگذاري باز، محوري و انتخابي شد تا مقولۀ هسته پديد بيايد. همچنين براي اعتبارسنجي داده‌ها از روش «باورپذير‌كردن گزينشي» استفاده شد. نتايج پژوهش نشان داد شرايط علي تربيت محيط‌زيستي والدين، «واكنش به بحران‌هاي محيط‌زيستي»، «احساس وظيفۀ والديني»، «تأثير نحوۀ تعامل فرزندان با طبيعت در ديگر ساحت‌هاي زندگي فردي و جمعي فرزندان»، «تعهد فرانسلي والدين»، شرايط زمينه‌اي «تجربيات شخصي والدين از تعامل سازنده با طبيعت در كودكي»، «داشتن امكان بالفعل تجربۀ طبيعت در خانه» و «باورهاي مذهبي والدين» است. همچنين شرايط مداخله‌گر «تمرين مسئوليت‌پذيري براي فرزندان»، «دغدغۀ سلامت فرزندان» و «نگراني از اعتياد به رايانه و فضاي مجازي» است. راهبردهاي ارائه‌شده در چارچوب مدل پارادايمي اين مطالعه نيز عبارت بودند از: «تسهيلگري بازي و تجربه‌ورزي در طبيعت»، «تفسير طبيعت و آموزش محيط‌زيست»، «تشويق و تنبيه رفتارهاي دوستدار و مخرب طبيعت» و پيامدهاي آن شامل «حساسيت عملي فرزندان نسبت‌به محيط‌‌زيست»، «تمايل به مشاركت محيط‌زيستي پررنگ‌تر در بزرگ‌سالي» و «توسعۀ فردي»‌. درنهايت پديدار هستۀ شناسايي‌شده، «تقويت هويت بوم‌شناختي فرزندان» است.