ارزيابي عملكرد دانه و شاخص‌هاي كارايي مصرف نيتروژن ژنوتيپ‌هاي جو (.Hordeum vulgare L) در شرايط كم نهاده

نيتروژن يكي از عناصر غذايي مهم لازم براي توليد محصولات كشاورزي است، اما مصرف بيش از حد كودهاي شيميايي نيتروژن‌دار و آبشويي آن باعث آلودگي محيط مي‌شود. استفاده از ارقام با كارايي بالا در جذب و مصرف نيتروژن، يكي از روش‌هاي ممكن براي حل اين مسئله است. به‌منظور ارزيابي عملكرد دانه و شاخص‌هاي كارايي مصرف نيتروژن در ژنوتيپ‌هاي جو در شرايط كم‌ نهاده (بدون مصرف كود)، آزمايشي با استفاده از 36 ژنوتيپ جو خالص‌سازي شده در سال زراعي 96 –1395 در قالب طرح آلفا لاتيس ساده با دو تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شاهد- تهران انجام شد. نتايج نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي 106، 107 و 68 داراي بيشترين عملكرد دانه (به‌ترتيب 7963، 7920 و 7900 كيلوگرم در هكتار)، بالاترين ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮوژن (به‌ترتيب 58/6، 58/5و 56/9 كيلوگرم بر كيلوگرم) و بالاترين ﻛﺎراﻳﻲ جذب ‌ﻧﻴﺘﺮوژن (به‌ترتيب 2، 2 و 2/25كيلوگرم بر كيلوگرم) بودند. نتايج تجزيه‌‌ رگرسيون چندگانه نشان داد كه سه متغير كارايي مصرف ‌نيتروژن، كارايي جذب ‌نيتروژن و عملكر‌د ‌زيست‌توده در مجموع 2/98 درصد از تغييرات عملكرد ‌‌دانه را توجيه كردند. براساس نتايج تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي ژنوتيپ‌هاي جو مورد بررسي به چهار‌گروه تقسيم شدند. گروه اول شامل ژنوتيپ‌هاي 88، 119، 54، 107و 68 از لحاظ شاخص‌هاي كارايي جذب و مصرف ‌نيتروژن، عملكرد و كيفيت دانه برتر از ساير ژنوتيپ‌ها بودند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه در شرايط كم‌نهاده مي‌توان از ژنوتيپ‌هاي برتر منتخب جهت افزايش كارايي مصرف نيتروژن استفاده كرد.