ارتباط عوامل محيطي با برخي خصوصيات فنولوژيكي و عملكرد دانه ارقام تجاري گندم نان در تاريخ‌هاي كاشت مختلف

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت و ارتباط عوامل آب و هوايي‌ در مراحل مختلف رشد با مراحل فنولوژيكي و عملكرد دانه برخي تجاري ارقام گندم نان، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال هاي 99-1397 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي داراب اجرا شد. كرت هاي اصلي شامل پنج تاريخ كاشت (پنجم و بيستم آبان، پنجم و بيستم آذر و پنجم دي) و كرت هاي فرعي شامل پنج رقم گندم (مهرگان، برات، خليل، سارنگ و ستاره) بودند. نتايج نشان داد كه ارقام ديررس‌تر خليل و برات در تاريخ كاشت‌هاي زودهنگام عملكرد دانه بالاتري داشتند. ارقام زودرس ستاره و مهرگان در تاريخ هاي كاشت ديرهنگام، كاهش عملكرد دانه كمتري داشتند. بيشترين و كمترين ميانگين عملكرد دانه ارقام به ترتيب در تاريخ هاي كاشت هاي 20 آبان (6934 كيلوگرم در هكتار) و پنجم دي (5775 كيلوگرم در هكتار) به دست آمد. تعداد روز و درجه-روز رشد (GDD) براي مراحل مختلف رشدي، با تاخير در كاشت، كاهش يافت. اين كاهش براي مراحل طويل شدن ساقه، گرده‌افشاني و رسيدگي فيزيولوژيكي از تاريخ كاشت اول به پنجم به ترتيب 181، 282 و 528 درجه-روز رشد بود. بررسي همزمان ارتباط عوامل آب و هوايي و اثر تاريخ كاشت بر خصوصيات ارقام، دو مولفه اول در مجموع حدود 40 درصد تغييرات را توجيه كردند. نتايج نشان داد كه دما مهمترين عامل كنترل كننده در طول دوره‌هاي مختلف رشدي بود. با تغيير در تاريخ كاشت، درجه-روز رشد لازم براي مراحل مختلف مقدار ثابتي نبود كه مي تواند به دليل اثر ساير عوامل محيطي باشد. نتايج اين پژوهش مي تواند به درك بهتر ارتباط عوامل آب و هوايي بر عملكرد دانه گندم نان و انتخاب ارقام سازگار براي منطقه داراب در شرايط تغيير اقليم كمك كند.