واكاوي مفهوم «معاشرت به معروف» در آيه 19 سوره نساء و نقش آن در تكاليف حقوقي زوجين

منبع اصلي قاعده معروف «معاشرت به معروف»، امر قرآنيِ «و عاشروهنّ بالمعروف» است. با تحليل واژگاني «معروف» پي مي‌بريم كه مراد از امر مذكور، معاشرت به نحو متعارف است، نه حسن معاشرت به‌معناي معاشرت با صفا و صميميت. آنچه اين برداشت را تأييد مي‌كند، تقابلي است كه در قرآن ميان رفتار به معروف و رفتار ضراري برقرار شده است. نويسندگان قواعد فقه براي ضرار دو تعريف عمده بيان كرده‌اند. برخي آن را به همان معناي ضرر، و برخي ديگر ضرار را به‌معناي ضيق و حرج ترجمه نموده‌اند. نتيجه اين استنباط آن است كه در زندگي زناشويي، ايجاد ضمانت اجرايي و مسؤوليت حقوقي ترك معاشرت به معروف، مشروط به معاشرت غيرمتعارف يا همان معاشرت ضراري است. در نتيجه، بر خلاف تعريفي كه حقوقدانان از حسن معاشرت ارائه نموده‌ و آن را به‌معناي مهرباني و صميميت در خانواده دانسته‌اند، به اطلاق خود داراي ضمانت نمي‌باشد؛ مگر اينكه ترك حسن معاشرت به نشوز زوجين يا رفتار ضرري منتهي شود. اين پژوهش، با هدف ارائه تعريفي جديد از قاعده معروف، پس از گردآوري منابع به شيوه كتابخانه‌اي، با روش توصيفي، به تحليل مفهومي داده‌ها پرداخته است.