بررسي تأثير قلمروپايي در مسكن بر انگيزه بروز رفتار پايدار بر اساس تئوري ارزش فضايي (مورد مطالعه: مجتمع‌‌هاي مسكوني شهر شيراز)

رفتار انساني نقشي عمده در پيدايش و تداوم انواع مشكلات محيطي دارد. مدل‌‌هاي پيشنهادي براي اصلاح الگوهاي رفتاري بر مولفه‌‌اي به نام انگيزه تاكيد دارند كه زمينه اوليه براي اتخاذ تصميمات پايدار افراد مي‌‌باشد. با توجه به اهميت مسكن در توسعه پايدار، الگوهاي جديد سكونت در مساكن جمعي و تاكيد طراحان بر حريم خصوصي و خلوت در چيدمان‌‌هاي فضايي، پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير قلمروپايي در مسكن بر تقويت انگيزه‌‌هاي رفتاري در تحقق پايداري انجام شده است. براي اين منظور، نخست الگوهاي چيدمان و انتظام فضاي داخلي مسكن به لحاظ نحوي بررسي شده و سپس با توزيع 384 پرسشنامه فرضيه تحقيق مورد آزمون قرار گرفت. مشاهدات نشان داد مسكن معاصر داراي دو الگوي مركزي و محوري است كه ارزش فضايي قلمروهاي عمومي، نيمه‌‌عمومي و خصوصي در هر يك از آن‌‌ها داراي ويژگي‌‌هاي نحوي متفاوتي است. در الگوي مركزي عرصه‌‌هاي عمومي داراي يكپارچگي، ديد، نفوذپذيري و استفاده‌‌پذيري بالاتري هستند؛ در حالي كه در الگوهاي محوري تفكيك‌‌هاي فضايي بيشتر و عرصه‌‌هاي خصوصي استفاده‌‌پذيري بالاتري دارند. علاوه بر تحليل‌‌هاي نحوي، آزمون تحليل واريانس نيز تفاوت رفتار قلمروپايي ميان ساكنان دو الگوي نام برده را تاييد كرد. نتايج با تاييد رابطه مثبت ميان چيدمان فضايي، قلمروپايي و انگيزه رفتارهاي پايدار، نشان داد طراحي مركزگرا و تقويت محرك‌‌هاي فضايي براي استفاده از فضاهاي جمعي، مي‌‌تواند به ميزان 28 درصد پيش‌‌بيني‌‌كننده رفتارهاي پايدار باشد. در حالي كه داشتن قصد و نيت رفتاري در زمينه پايداري 29 درصد پيش‌‌بيني‌‌كننده انگيزه است، قلمروپايي و چيدمان فضايي با 28 درصد پيش‌‌بيني‌‌كنندگي فاكتور مهم و قابل كنترلي خواهد بود.