بررسي تاثير عناصر شهري و تغييرات كاربري شهري بر كيفيت رواناب (مطالعه موردي كلانشهر تهران)

يكي از عوامل مهم در آلودگي منابع آب‌هاي سطحي و زيرزميني، رواناب‌هاي سطحي هستند. هدف از اين تحقيق ايجاد يك رابطه كاربردي براي تخمين كيفيت رواناب‌ شهري در گذر از انواع كاربري‌هاي اراضي مختلف شهري بوده است. اين پژوهش بر مبناي روش تحقيق تلفيقي ميداني و عددي انجام شده است. سه مسير مطالعاتي شامل زمين‌هايي با كاربري‌هاي مختلف شهري در شهر تهران انتخاب و مطابق با نقشه‌ها و سازه‌هاي زهكش شهري نقاط نمونه‌گيري تعيين شدند. پس از ۱۰ دقيقه از شروع بارش نمونه‌برداري از رواناب، در نقاط مشخص شده صورت پذيرفت و نمونه‌ها براي اندازه‌گيري مشخصات كيفيت آب از جمله كل جامدات معلق، كل جامدات حل شده، اكسيژن خواهي شيميايي و بيوشيميايي، نيترات و سرب به آزمايشگاه انتقال داده شدند. پارامترهاي اسيديته، دما، اكسيژن محلول، هدايت هيدروليكي ويژه نمك، توسط ابزارهاي اندازه‌گيري در محل نمونه برداري تعيين شده‌اند. نتايج بيان‌گر ارتباط موثر بين كاربري اراضي و متغيرهاي كيفيت آب (رشد متناسب صعودي 29 درصدي) بوده است. طبق نتايج اين پژوهش فضاي سبز اولين عامل تاثيرگذار در بالا بردن مقادير TDS، DO، EC و شوري است بطوريكه مقادير آنها نسبت به كاربري‌هاي ديگر نزديك به دو برابر بالاتر هستند. بيش‌ترين ميزان تاثير معادل 51 درصد ميانگي براي متغيرهاي كيفي TSS، NO3، BOD5، COD و Pb مربوط به درصد مساحت فضاي كاربري اداري بوده و رواناب مناطق با كاربري اداري داراي بيشترين آلودگي شيميايي (COD=307ppm) است. نتايج حاكي از آن است كه فضاي سبز با سهم 34 درصدي از عوامل موثر بر جامدات آب و نيترات، حمل و نقل با سهم 29 درصدي از عوامل موثر بر جامدات آب و سرب و متغيرهاي آلي غيرقابل تجزيه توسط ميگروارگانيسم‌ها و ديناميك جمعيت و كاربري اراضي بر دما و ميزان اكسيژن محلول رواناب، اثرات مستقيمي دارند. اين تحقيق مديران شهري و محققان را به سمت استفاده مجدد از رواناب شهري به صورت محلي و قبل از ملحق شدن به جمع كننده‌هاي منطقه‌هاي ديگر سوق مي‌دهد.