تأثير كمپوست برخي پسماندها و بقاياي كشاورزي در دو كشت متوالي اسفناج: 2- پاسخ شناسه‌هاي فيزيولوژيك، رشد و عناصر مغذي در گياه

استفاده از كمپوست پسماندهاي كشاورزي علاوه بر بهبود حاصلخيزي خاك مي تواند از طريق كاهش مصرف كودهاي شيميايي و بازچرخش پسماندها اثر مطلوبي بر كيفيت محصولات و محيط‌زيست داشته باشد. در اين پژوهش اثر هشت كمپوست تهيه شده از تفاله انگور (G) (در دو سطح كم (LG) (37 تا 42 درصد) و زياد (HG) (60 تا 63 درصد)) در تركيب با يونجه (A)، تفاله چغندر (B) و كاه نخود (Ch)، بر رشد، عملكرد، شناسه هاي فيزيولوژيك و عناصر مغذي گياه اسفناج در دو كشت متوالي (بهار و پاييز) مطالعه و نتايج آن با دو سطح كود شيميايي اوره (C150 و C500) مقايسه شد. تيمارهاي LG-Ch-A و C500 دركشت بهار و تيمارهاي LG-A-B، LG-All (متشكل از تمام پسماندها)، و HG-All در كشت پاييز بيشترين تعداد برگ، شاخص سطح برگ و عملكرد را داشتند و اختلاف معني داري با تيمار شاهد نشان دادند. تيمار HG-Ch-A بيشترين مقدار K و Zn را در بين تيمارها داشت كه همسو با مقدار بالاي اين عناصر در كمپوست هاي متناظرشان بود. همبستگي مثبت و معني داري بين مقدار P، K، Mg و Zn در اسفناج با مقدار اين عناصر در كمپوست، در هر دو فصل كشت وجود داشت. همچنين رابطه ي هم افزايي بين عناصر P با Mg؛ P با Zn؛ و Mg با Zn در اسفناج مشاهده شد. در مقابل، رابطه ي هم آوردي بين دو عنصر Ca و Mg مشاهده شد، زيرا غلظت بالاي كلسيم با كاهش نفوذپذيري سلول، جذب منيزيم را مهار مي كند. در هر دو فصل كشت، بيشترين و كمترين مقدار كلروفيل و كاروتنوئيد به‌ترتيب در تيمارهاي C500 و LG-Ch-B مشاهده شد. در كشت بهار، بيشترين و كمترين مقدار اگزاليك اسيد و نسبت oxalic acid/Ca به‌ترتيب در تيمار LG-Ch-B و HG-All مشاهده شد. به علاوه، مقدار فعاليت آنتي اكسيداني در تيمارهاي كمپوست به‌طور معني داري بيشتر از تيمارهاي شيميايي بود. تيمار C500 در فصل بهار به‌طور معني داري بيشترين مقدار تجمع نيترات را داشت. تيمار LG-All در هر دو فصل بيشترين مقدار تجمع نيترات را در بين تيمارهاي كمپوست داشت. برهمكنش بين عناصر مغذي و شناسه هاي فيزيولوژيك اسفناج مشاهده شد. وابستگي متقابل بين مقدار Mg و oxalic acid/Ca (كشت بهار)، مقدار K و اگزاليك اسيد، و مقدار Na و oxalic acid/Ca (كشت پاييز) مي‌تواند به نقش اگزالات‌ها به‌عنوان يك جزء فعال متابوليك در جذب يون‌هاي معدني توسط گياهان مرتبط باشد. گروه بندي تيمارهاي كود توسط تجزيه و تحليل مؤلفه هاي اصلي نشان داد كه تيمارهاي شيميايي و شاهد به وضوح از تيمارهاي كمپوست به‌دليل مقدار زياد كلروفيل،كاروتنوئيد، نيترات، K و Zn؛ و مقدار كم اگزاليك اسيد، نسبت oxalic acid/Ca، فعاليت آنتي‌اكسيداني، فنل و Na جدا شدند. به‌طور كلي، استفاده از تيمارهاي C500، LG-Ch-A، LG-All و HG-All به‌دليل تجمع نيترات در اسفناج توصيه نمي شود.