آينده پژوهي شهري: مرور نظام مند مطالعات شهري ايران در بازه زماني 1390-1401

آينده پژوهي از حدود يك دهه پيش توجه پژوهشگران داخلي را به خود جلب كرده است. اين دانش به دليل عدم تعميق آن در لايه هاي سياستگذاري، برنامه ريزي و تنظيم گري و فقدان زيرساخت هاي فكري و فرهنگي موردنياز، هنوز به شكلي شايسته در كشور نهادينه نشده است. پژوهش حاضر با هدف بررسي نظام مند مطالعات داخل ايران به ارائه ابعاد و شاخص هاي آينده پژوهي پرداخته است. اين پژوهش از نظر هدف، در گروه تحقيق هاي كاربردي قرار دارد و از نظر نوع و ماهيت داده ها، كيفي است. پژوهشي توصيفي تحليلي بوده و با رويكرد فرامطالعه انجام شده است. در اين رويكرد ابتدا مطالعات و پژوهش هاي داخلي علمي پژوهشي بررسي شده و تعداد 66 مقاله نهايي انتخاب گرديد. پس ازآن اطلاعات مناسب متون با استفاده از روش تحليل مضمون در قالب كدگذاري هاي باز و محوري استخراج شده و به تجزيه و تحليل و تركيب و مقايسه يافته هاي كيفي مي پردازد، درنهايت با استفاده از كدهاي استخراج شده حاصل بررسي نظام مند مقاله هاي منتخب، چارچوب آينده پژوهي شهري ارائه شده است. در اين چارچوب چهار رهيافت اصلي شناسايي شده است. رهيافت فرايندي و مشاركت پذيري به دنبال افزايش مشاركت و همكاري ذي نفعان و ذي نفوذان مي باشد. رهيافت كل نگر و بلندمدت به دنبال خلق برنامه هاي منعطف، تاب آور و كاربردي تر و توليد دانش در برنامه بلندمدت و ميان مدت است. رهيافت تصميم گيري و برنامه ريزي جامع و منعطف به دنبال شناخت و تحليل دقيق از محيط برنامه ريزي و در نهايت رهيافت آمادگي در برابرآينده هاي ممكن به دنبال درك آينده هاي محتمل و آمادگي بهتر براي رويارويي با آينده مي باشد.