تدوين مدل شش‎ ضلعي تقلب مالي با رويكرد اسلامي: بررسي اهميت و تعامل اجزا

تقلب با توجه به اثرهاي زيان ‎بار آن، از ديرباز مورد توجه جوامع مختلف بوده است. در اين زمينه، مدل‎هايي مانند مثلث تقلب، لوزي تقلب و پنج‎ضلعي تقلب نيز در مباحث حسابداري و مالي مشاهده مي‎شود كه هر يك عواملي را در راستاي شناسايي بهتر تقلب‎هاي مالي در نظر گرفته‎اند؛ اما تاكنون دين‎داري موردتوجه شايسته قرار نگرفته است. اين پژوهش به‎صورت تركيبي از روش‎هاي كمي و كيفي است. در پژوهش حاضر با بررسي و تحليل محتواي مدل‎هاي تقلب، مدل جديدي تحت عنوان «شش‎ضلعي تقلب» ارائه شد كه با رويكرد اسلامي، سازه دين‎داري را به مدل‎هاي تقلب‎هاي مالي مي‎افزايد. در بخش كيفي با تحليل محتواي منابع مرتبط با تقلب، 14 عامل مؤثر در تقلب شناسايي شد. در بخش كمي نيز با استفاده از روش دلفي و كسب نظر 14 نفر از خبرگان، 6 عامل داراي اهميت بالاتر از متوسط شناسايي و «شش‎ضلعي تقلب» ايجاد شد. يافته‎هاي پژوهش با كسب نظر خبرگان نشان داد كه به ترتيب سازه‎هاي دين‎داري، توجيه، فرصت، فشار، استعداد فردي و راهبري شركتي در كنترل تقلب‎هاي مالي داراي اهميت است. در ادامه نيز با استفاده از فن ديمتل تعامل سازه‎هاي «شش‎ضلعي تقلب» مورد بررسي قرار گرفت. يافته‎هاي اين بخش نيز با كسب نظر 10 خبره نيز نشان داد كه مدل «شش‎ضلعي تقلب» يك «فرايند تعاملي است» يعني اجزاي آن بر روي يكديگر تأثير داشته و با هم تعامل دارند. سازه دين‎داري در مدل «شش‎ضلعي تقلب» نيز بيشترين تأثيرگذاري و تعامل را نسبت به ساير سازه‎ها دارد و سازه فرصت، داراي بيشترين تأثيرپذيري است. درنتيجه، در راستاي كنترل تقلب‎هاي مالي شايسته است كه توجه بيشتري به ‎دين ‎داري صورت گيرد.