ارزيابي تاثير فعاليت‌هاي كشاورزي بر تخريب اراضي در منطقه طالقان1

ارزيابي تاثير فعاليت‌هاي كشاورزي بر تخريب اراضي در منطقه طالقان1

اراضي گسترده‌اي در مناطق خشك و نيمه خشك و كم باران جهان تحت تاثير پي آمدهاي تخريب اراضي ناشي از عوامل طبيعي و فعاليت‌هاي كشاورزي و بهره‌برداري بي رويه از زمين قرار گرفته و به سرزمين هاي بي‌حاصل و بياباني تبديل شده‌اند. در ايران نيز به دليل قرار گيري بخش گسترده‌اي از آن در منطقه خشك و نيمه خشك، فعاليت‌هاي كشاورزي از جمله روش‌هاي نادرست آبياري و مديريت اراضي مي‌تواند به طور گسترده‌اي تخريب خاك و بيابان زايي را باعث شود. بنابر اين براي جلوگيري از تخريب هرچه بيشتر خاك اين مناطق، بايد تحقيقاتي برروي اراضي كشاورزي و روش بهينه بهره‌برداري از آنها انجام گيرد، تا مشخص شود كه آيا كشاورزي منجر به تخريب اراضي مي‌شود يا خير؟ براي دستيابي به‌اين منظور، منطقه طالقان به‌عنوان منطقه مورد بررسي گزينش شد. نقشه‌هاي مختلف منطقه، شامل نقشه خاك، طبقه‌هاي ارتفاعي، و كاربري اراضي به كمك تيم اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. شش كاربري غالب منطقه شامل اراضي آبي تك‌كشتي‏، اراضي آبي چندكشتي‏، اراضي ديم رهاشده، اراضي باغي، مرتع و اراضي فرسايش يافته به عنوان تيمارهاي مورد بررسي در نظر گرفته شدند، نمونه‌برداري از خاك انجام شد و عامل‌هاي خاك در دو گروه عامل‌هاي اصلاحي خاك شامل نيتروژن، فسفر، پتاس، ماده آلي و كربنات كلسيم و عامل‌هاي تخريب خاك شامل شوري، نسبت جذب سديم و اسيديته، در عمق 0 تا 30 سانتي‌متري بررسي شدند. بررسي عامل‌ها اصلاحي و تخريبي خاك در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده نشان داد كه در منطقه طالقان بين تيمارها اختلاف معني‌داري وجود دارد و خاك منطقه از نظر مواد آلي‏، نيتروژن‏، فسفر و پتاسيم در رده‌ي خاك‌هاي به‌نسبت فقير قرار دارد. به عنوان مثال در مورد شوري تفاوت معني‌داري بين اراضي مرتعي، اراضي ديم رها شده و اراضي فرسايش يافته با ديگر اراضي وجود دارد. مقايسه ميانگين تيمارها به روش مقايسه دانكن، اراضي آبي چند كشتي را درمجموع به‌ عنوان مناسب‌ترين تيمار و اراضي ديم رهاشده و اراضي فرسايش يافته را به‌عنوان نامطلوب ترين تيمار منطقه طالقان معرفي كرد.

There are large areas in arid regions having low rainfall and affected by land degradation due to change in environmental condition and anthropogenic activities (e. g. agricultural activities and mis-use of the land). Consequently, these fertile lands were changed into degraded and bare lands. agricultural activities such as unwise management of the land as well as inappropriate irrigation systems in many parts of arid and semi-arid regions of Iran has seriously led to land degradation and desertification. So, it is necessary to do some research in order to determine whether the region is suitable for agriculture or not and if suitable what type of agriculture management should be applied prevalently? To achieve this objective Taleghan region located in Tehran province was chosen. Investigation on the effects of agriculture management systems on land degradation carried out in 4 stages. At first, collection of basic information, such as soil data, agricultural productions, area of farmlands and preparing the slope and aspect maps by Digital Elevation Model. Change of some factors such as EC, SAR, pH, N, P, K, and humus were also measured in soil surface (0-30 cm) according to split plot design. Six different series of soil were then recognized and 6 treatments with 6 replications including dry farming systems, mono- cultivated and multi- cultivated systems under irrigation, orchards, eroded lands and rangelands as control treatments were considered. The results showed that there were significant differences among treatments (agricultural lands). The comparison of treatments mean values with Duncan’s test indicated dry farming system and eroded lands as the most unsuitable treatments and multi cultivated lands as the most suitable one in this region.