ارتباط عملكرد دانه و ميزان روغن بزرك با ميزان كلروفيل، پرولين و كربوهيدرات‌هاي محلول برگ تحت رژيم هاي مختلف آبياري

ارتباط عملكرد دانه و ميزان روغن بزرك با ميزان كلروفيل، پرولين و كربوهيدرات‌هاي محلول برگ تحت رژيم هاي مختلف آبياري

مطالعه واكنش‌هاي فيزيولوژيك ژنوتيپ‌هاي مختلف بزرك (Linum ustitatissimum) به تنش كمبود آب مي‌تواند به شناسايي سازوكارهاي موثر در مقاومت گياه به اين تنش كمك كند. در اين راستا اثر تنش كم‌آبي بر غلظت كلروفيل، پرولين، كربوهيدرات‌هاي محلول برگ و عملكرد دانه شش ژنوتيپ بزرك به صورت آزمايش مزرعه‌اي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان، با استفاده از سه رژيم آبياري به صورت كرت‌هاي خردشده مورد بررسي قرار گرفت. سطوح تيمار آبياري به عنوان فاكتور اصلي براساس آبياري پس از تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A به ميزان 70، 115 و 145 ميلي‌متر و شش ژنوتيپ بزرك [C1، C2، C3، B (بومي كردستان)، خراسان و 33] به عنوان فاكتور فرعي بودند. عليرغم اينكه تنش كمبود آب باعث كاهش عملكرد دانه و مقدار كل كلروفيل ژنوتيپ‌هاي مورد ارزيابي شد، ولي منجر به افزايش غلظت پرولين و كربوهيدرات‌هاي محلول برگ آنها شد. در شرايط تنش شديد ژنوتيپ B با 2193 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را داشت. بيشترين كاهش ميزان كلروفيل (34 درصد) در سطح تنش شديد در ژنوتيپ C1 مشاهده شد. بيشترين افزايش غلظت كربوهيدرات‌هاي محلول برگ به ميزان 93 درصد در ژنوتيپ B مشاهده شد. ژنوتيپ‌هاي C1، C2، C3 و خراسان بيشترين و ژنوتيپ‌هاي B و 33 كمترين افزايش ميزان پرولين در شرايط تنش را داشتند. به نظر مي‌رسد كه نقش كربوهيدرات‌هاي محلول در مقايسه با پرولين و همچنين حفظ غلظت كلروفيل، در ايجاد تحمل به تنش كمبود آب در گياه بزرك موثرتر باشد. احتمالاً موثرتر بودن كربوهيدرات‌هاي محلول در ايجاد تحمل به تنش كمبود آب مرتبط با نقش اين تركيبات در بهبود تنظيم اسمزي است.

Studying the physiological responses of linseed genotypes to water deficit stress may be helpful in recognizing the linseed resistance mechanisms to the latter stress factors. Therefore, a split plot RCBD field experiment was conducted with three replications to explain interrelations of leaf chlorophyll, proline and soluble carbohydrates content and grain yield of six linseed genotypes under three irrigation regimes. Three levels of irrigation: 70 (no stress), 115 (moderate stress) and 145 mm (severe stress) evaporation from a Class-A Pan served as the main plots and six linseed genotypes consisting of C1, C2, C3, B, Khorasan and 33 were considered as sub plots. Water deficit led to significant decreases in grain yield and chlorophyll content, but it led to increases in proline and soluble carbohydrates content of linseed leaves. Genotype B produced the highest grain yield (2193 kg ha), genotype C1 the greatest decrease (34%) in chlorophyll content and genotype B the highest increase (93%) in soluble carbohydrate content under severe stress. C1, C2, C3 and Khorasan indicated the greatest and B and 33 genotypes the smallest increases in proline content under sever water deficit stress. At least with present set of conditions, increasing soluble carbohydrates played a more significant role, compared to proline and chlorophyll content, in tolerance to moisture deficit stress.