تاثير پندهاي انوشروان و بزرگمهر در گلستان سعدي

A study of Anushirvan and Bozorgmehrʹs Pieces of Advice and their Influence on Saʹdiʹs Golestan

بسياري از صاحب‌نظران چون علامه قزويني، فروزانفر، خزايلي و... دستمايه انديشه‌هاي سعدي را در آثار شاعران عرب جستجو كرده‌اند. حسينعلي محفوظ در تحقيق مفصلي مدعي است كه سعدي بن‌مايه‌هاي فكر و انديشه خود را از مضامين شاعران عرب به‌ويژه متنبي گرفته است. در اين گيرودار مدافعان سعدي با طرح مسايلي چون توارد، طبع‌آزمايي، و برشمردن انگيزه‌هاي انساني و عالي و نيز معاني ارجمند و... در آثار سعدي، به دفاع از شيخ شيراز پرداخته‌اند. شيوه اين مقاله از لوني ديگر است، زيرا با ورق زدن تاريخ به زماني عقب‌تر از عهد عباسي، در جستجوي مضامين فكري گلستان سعدي در فرهنگ باستاني ايران هستيم. در اين تحقيق با ارايه بيش از 40 شاهد كه در پژوهش‌هاي در دسترس و موجود به آن‌ها اشاره نشده، به منزله مشتي از خروار، نشان مي‌دهيم كه انديشمندان ما به جاي ذره‌بين انداختن در متون عربي و جستجوي سرچشمه‌هاي مضامين سعدي، اگر دست را سايه‌بان چشم كنند بسياري از اين حكمت‌ها را در فرهنگ ايران باستان خواهند يافت.

Iranian scholars like Allame Ghazvini, Foruzanfar, Khazaeli, among others, have attempted to look for the main motifs of Saʹdiʹs ideas within the old Arabic poetry. In a detailed study, Hossein-ali Mahfuz claims that the main themes of saʹdi thought should be sought in the poetry of Arab poets like Motanabbi. It is understood here that the role of the Iranian ancient culture and literature has been ignored. In the meantime, defenders of Saʹdi have tried to account for the claim mentioned above by appealing to factors like the accidental occurrence of a thought to two different poets unknown to one another, competition at composing a single theme, and by mentioning humane and lofty intentions in Saʹdiʹs texts. Adopting a different approach, the present article attempts to go further back beyond the Abbasids to the Old Iranian culture and literature in the quest for the origins of Saʹdiʹs thought. It will investigate thirty such texts not mentioned in the studies available. These are presented as samples, to demonstrate that our researchers, instead of looking into old Arabic texts, should search Saʹdiʹs thoughts in the ancient Iranian culture.