هنجارگريزي‌هاي خاقاني در رديف قصايد

Structural and semantic deviation from identical rhyme as reflected in Khaghaniʹs qasides (odes)

رديف يكي از عوامل مهم و نقش‌آفرين در افزايش موسيقي كناري شعر است. قرار گرفتن آن بعد از قافيه و داشتن وحدت لفظي و معنايي وجه مشترك همه تعاريف اين مقوله از آغاز تاكنون بوده است. خاقاني شرواني (595-515 هـ . ق) با هنجارگريزي در اين زمينه و استفاده از ظرفيت‌هاي زباني چون ايجاد معاني مجازي، كنايي و استعاري جديد در بافت كلام، همه تعاريف موجود در زمينه وحدت معنايي را زير سوال برده است؛ به‌گونه‌اي كه تنها در يك چامه بلند 145 بيتي 116 معني گوناگون از رديف‌هاي به كار رفته ارايه كرده است. در پژوهش حاضر ضمن نشان‌دادن توان هنري خاقاني در اين زمينه، كوشش شده تا در تعريف رديف نيز تجديدنظر شود. در اين راستا انواع رديف‌هاي اسمي، فعلي، قيدي و امثال آن در قصايد خاقاني بررسي شده است.

Identical Rhyme is one of the important factors which plays a great role in turning up the lateral music of poetry. The fact that it is placed after rhyme containing verbal and semantic unity, has been the common denominator of all the definitions given for this very concept from the beginning to the present time. Deviating from these concepts, and employing linguistic capacities such as figurative, ironic and new metaphoric meanings in the context of discourse, Khaghani Shervani (515-595 after Hijrat), has challenged all the existing definitions in this respect and more specifically in the field of semantic unity in a way that he has presented 116 different meanings for "Identical Rhyme" only in a long {145-couplet ballad). In the present study, after demonstrating Khaghaniʹs artistic capability in this field, we have made an attempt to revise the definition of Identical Rhyme as well. To achieve this purpose, all types of nominal, verbal and adverbial Identical Rhymes and the like, as reflected in Khaghani qasaed (odes ) were scrutinized.