بررسي ارتباط بين اندازه تنه و كرنش هاي طولي رشد در گونه ممرز (Carpinus betulus)

An Investigation of the Relationship between Stem Size and Longitudinal Growth Strains in Hornbeam Species (Carpinus betulus) *

تنش هاي رشد در درختان يكي از مشكلات اصلي در تبديل گرده بينه ها به چوب آلات به ويژه در پهن برگان مي باشند. وجود آنها سبب معايب شديدي همچون شكاف هاي انتهايي در گرده بينه ها و تنه درختان تازه قطع شده، شكاف ها و تاب برداشتن الوارها، و يا حتي مشكلاتي در انجام عمليات برش مانند فشردن تيغ اره و جلوگيري از عمل برش مي گردند. طي مطالعه هاي انجام شده تاكنون مشخص شده است كه تنش هاي رشد از يك سو توسط فاكتور ژنتيك كنترل شده و از سوي ديگر تحت تاثير عوامل محيطي مي‌باشند. اما اين كه اثر متقابل كدام يك از عوامل رويشگاهي در گونه هاي مختلف بيشترين تاثير را در تشديد تنش هاي رشد دارد، به دليل تنوع گونه ها از لحاظ ساختاري و پاسخ هاي متفاوت هريك به اين عوامل، واكنش‌هاي متفاوت در يك گونه و يا حتي در يك پايه، هنوز تحت آزمون و بررسي مي باشد. هدف اين مطالعه توجه به پارامترهاي اندازه تنه در جهت يافتن ارتباط آن با ميزان تنش هاي رشد در گونه ممرز بوده است. بدين منظور، يازده اصله درخت از پارسل 319 ليرسرا واقع در جنگل ماشلك نوشهر، وابسته به شركت كشت و صنعت طوبي شمال جهت اندازه گيري قطر برابر سينه، ارتفاع، سن، برون مركزي، و تنش هاي طولي رشد مورد بررسي قرار گرفت. نتايج آناليز رگرسيون تك عامله براي بررسي و يافتن تنها يك عامل كه سبب افزايش يا كاهش شاخص تنش رشد (GSI) گردد نشان داد كه همبستگي معني داري وجود ندارد. اين در حالي است كه، با اعمال آناليز رگرسيون خطي چندعامله تحت مدل سازي رگرسيون به صورت مرحله اي مي توان شاخص تنش رشد را به عنوان تابعي از سن، ارتفاع و قطر برابر سينه درخت تا 84 درصد با همبستگي بسيار معني داري پيش بيني نمود. يافته فوق نشان مي‌دهد كه تنش هاي رويشي به ويژه در گونه ممرز بسيار تحت تاثير اندازه تنه بوده و نيز تنش هاي رشد پديده‌اي پيچيده مي باشند.

Growth stresses are one of the major problems in conversion of trees to timbers especially in hard wood trees. They can cause severe timber degradation such as end split in logs and stems, warp and end checks in lumbers or even difficulties in cutting process like pinch of saw blade. It has been demonstrated that growth stresses are under the control of genetics and the influence of environmental factors. But, the fact that up to which level the impact of environmental factors on various species could result in higher levels of growth stresses is still under investigation due different properties that numerous species show in response to these conditions as well as different reactions in one species or even at one stand. The aim of this study was to focus on the stem size parameters and make a link with the levels of growth stresses in Hornbeam species. In doing so, 11 trees from Iran Northern Forests located close to Nowshahr, were used for the DBH, height, age, pith eccentricity, and longitudinal growth stress measurement. Results showed that by the application of single factor regression analysis to consider only one factor as a result of higher intensity in growth stress indicator (GSI), the obtained correlation could not be significant. But, through a step-wise regression modeling by a multiple factor linear regression analysis, GSI could be predicted as a function of age, height, and DBH up to 84% with a high significant correlation. This reveals that growth stresses are significantly under the influence of stem size specifically on the Hornbeam species as one of the hardwood trees and also shows that the nature of growth stresses are very complex.