بررسي تنوع ژنتيكي لاين‌هاي گلرنگ از طريق صفات زراعي و نشانگرهاي مولكولي RAPD

Evaluation of Genetic Diversity in Safflower Landraces Using Agro-Morphological Characters and RAPD Markers

وجود تنوع ژنتيكي از ضروريات اجراي برنامه‌‌هاي اصلاحي بوده و تعيين ميزان اين تنوع لازمه استفاده بهينه از منابع ژنتيكي مي‌باشد. جهت بررسي تنوع ژنتيكي گلرنگ، 20 لاين (14 لاين ايراني و 6 لاين خارجي) با استفاده از نشانگر مولكولي RAPD و نيز صفات زراعي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 87-86 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه لاين ها در همه صفات زراعي به جز تعداد طبق در بوته تفاوت معني‌داري داشتند. صفات ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته و درصد سبز بيشترين همبستگي مثبت را با عملكرد دانه نشان داده و در تجزيه علّيت نيز بيشترين اثر مستقيم و مثبت را بر عملكرد دانه دارا بودند، به طوريكه اين صفات در مجموع 43% از كل تغييرات عملكرد دانه را توجيه نمودند. تعداد 20 آغازگر در بررسي تنوع ژنتيكي گلرنگ با استفاده از نشانگر RAPD استفاده شد كه 12 آغازگر توانستند نوارهاي چند شكلي ايجاد نمايند. در مجموع تعداد 104 نوار چند شكل و با ميانگين 7/8 نوار براي هر آغازگر بدست آمد. در تجزيه ‌‌خوشه‌اي بر اساس صفات زراعي و داده‌هاي مولكولي، لاين‌ها به چهار گروه تقسيم‌بندي شدند. مقايسه گروه‌بندي‌ها بر اساس صفات زراعي و مولكولي تشابه اندكي (7/7%) را نشان د‌اد. نتايج اين مطالعه بيانگر كارآمدي نشانگرهاي RAPD در بررسي تنوع ژنتيكي ميان لاين‌هاي مورد مطالعه گلرنگ مي‌باشد كه وجود اين تنوع ژنتيكي مي‌تواند در برنامه‌هاي به‌نژادي گلرنگ در ديم‌زارهاي ايران مورد بهره‌برداري قرار گيرد.

Genetic diversity is one of principle factors to succeed in breeding programs, so its determination is vital in the using of plant genetic resources. With the aim of evaluation of genetic diversity among safflower landraces, 20 lines (14 Iranian and 6 foreign lines) were studied for phenotypic and genotypic variations using agro-morphological traits and RAPD markers. Field study was conducted in RCBD design with three replications in 2007-08. The results of analyses of variance showed that there was significant difference among the studied lines for all agro-morphological traits characters except number of heads. Plant height, number of head and seed germination had significantly positive correlation with grain yield. These traits also showed the most direct positive effects on yield and could explain 43% of total variation of grain yield. Out of 20 primers used in RAPD analysis, 12 primers were polymorphic and produced 104 clear polymorphic bands with average 8.7 band for each primer. Cluster analyses, based on both morphological traits and molecular data, classified the lines into four groups, however, there was not great similarities between two clusters (7.7%). It can be concluded that RAPD is a suitable technique to determine genetic diversity among studied safflower lines. The existence of the great genotypic variation among safflower landraces can be exploited in breeding programs in rainfed area of Iran.