پديد آورندگان :
قرباني پور، علي نويسنده دانشجوي سابق كارشناسي ارشد GHORBANIPOUR, ali , ربيعي، بابك نويسنده RABIEI, babak
چكيده فارسي :
به منظور مطالعه نوع عمل ژن‌ها و نحوه توارث صفات فيزيكي و شيميايي مرتبط با كيفيت ظاهري و پخت دانه برنج، تجزيه ميانگين نسل‌ها با استفاده از تلاقي دو رقم برنج ايراني به نام هاي ديلماني و سپيدرود با خصوصيات كيفي متفاوت انجام شد. بذرهاي والديني به همراه بذر نسل‌هاي F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه كشت شد و دوازده صفت فيزيكي و شيميايي شامل طول و عرض شلتوك، نسبت طول به عرض شلتوك، درصد برنج سالم و خرد، طول و عرض دانه سفيد، نسبت طول به عرض دانه سفيد، وزن صد دانه، مقدار آميلوز، درجه حرارت ژلاتيني شدن و مقدار پروتيين مورد ارزيابي قرار گرفتند. براساس نتايج تجزيه ميانگين نسل‌ها، براي كليه صفات مورد مطالعه مدل افزايشي- غالبيت بهترين برازش را نشان داد و براي هيچ يك از صفات، اثرات متقابل بين مكاني (اپيستازي) معني‌داري مشاهده نشد. برآورد درجه غالبيت ژن‌ها نيز نشان داد كه صفات طول شلتوك و عرض دانه سفيد تحت كنترل فوق غالبيت ژن‌ها، نسبت طول به عرض دانه و درجه حرارت ژلاتيني شدن تحت كنترل غالبيت كامل ژن‌ها و ساير صفات مورد مطالعه تحت كنترل غالبيت ناقص ژن‌ها قرار دارند. ميانگين وراثت‌پذيري عمومي صفات از 39/0 براي عرض شلتوك تا 93/0 براي درجه حرارت ژلاتيني شدن دانه و ميانگين وراثت‌پذيري خصوصي صفات از 32/0 براي عرض شلتوك تا 76/0 براي مقدار آميلوز متغير بود. در مجموع نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه براي اصلاح جمعيت حاصل از تلاقي ارقام ديلماني و سپيدرود از نظر طول و عرض شلتوك، عرض دانه سفيد، نسبت طول به عرض دانه سفيد و درجه حرارت ژلاتيني شدن بهتر است از پديده هتروزيس و توليد هيبريد استفاده شود، اما براي ساير صفات مورد مطالعه، ابتدا مي‌توان با انتخاب نتاج برتر حاصل از اين تلاقي در طي چندين نسل، سهم ژن‌هاي با اثرات افزايشي را افزايش داد و سپس با تلاقي لاين هاي برتر در نسل‌هاي بالاتر، از اثرات غالبيت ژن‌ها نيز استفاده نمود.
چكيده لاتين :
In order to study the gene actions and heritability of the physical and chemical characteristics associated with appearance and cooking quality of rice grain, generation mean analysis was performed using a cross between two Iranian rice cultivars, Deylamani and Sepidroud, having different quality characters. Seeds of the parental lines and Fi, F2, BQ and BC2 generations were grown in randomized complete block design with three replications in farm. Twelve chemical and physical traits including: paddy length, paddy width, paddy length to width ratio, head rice percent, broken rice percent, white grain length, white grain width, white grain length to width ratio, 100-grain weight, amylose content, gelatinization temperature and protein content were measured. The analysis of variance showed significant differences between generations for all studied traits. According to generation mean analysis, additive dominance model was fit for all traits and the epistatic effects were not significant. Degree of dominance showed that the paddy length and white grain width were controlled by over-dominance, white grain length to width ratio and gelatinization temperature by complete dominance and the other traits by partial dominance effect. Average broad-sense heritability ranged from 0.36 to 0.93 for paddy width and gelatinization temperature, respectively, and average narrow-sense heritability varied from 0.32 to 0.76 for paddy width and amylase content, respectively. In conclusion, the results of this study showed that to improve paddy length, paddy width, white grain length to width ratio and gelatinization temperature in population resulting the cross between Deylamani and Sepidroud, the heterosis and hybrid production method will be suitable, but for other studied traits, selection after crossing can be used at first to increase the favorable genes and then hybridization between the lines with good performance will be performed to utilize the dominance gene effects.
