اثر زمان آبياري و ميزان كود نيتروژن‌دار بر دوره رشد و عملكرد كامازولن بابونه آلماني (Matricaria chamomilla L.) در شرايط نيمه‌خشك سرد

به منظور بررسي تاثير زمان آبياري و مقادير كود اوره بر دوره رشد و عملكرد كمي و كيفي بابونه (Matricaria chamomilla L.) رقم Bodegold، آزمايشي دوساله در شرايط نيمه‌خشك و سرد تبريز به‌صورت اسپليت فاكتوريل با زمان آبياري (بعد از 60، 120 و 180 ميلي‌متر تبخير از تشتك)، مقدار كود نيتروژن‌دار (50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره به‌ترتيب معادل 23، 46 و 69 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص) و تقسيط كود (100% در زمان كاشت، به‌طور مساوي در زمانهاي كاشت و ساقه‌روي، 25%:50%:25% به‌ترتيب در زمانهاي كاشت، ساقه روي و آستانه گلدهي) اجرا شد. براي تجزيه اسانس از دستگاه GC/MS استفاده شد. يافته‌ها حكايت از اين دارد كه ظهور جوانه گل در كرت‌هاي برخوردار از آبياري براساس 180 و 60 ميلي‌متر تبخير از تشتك به‌ترتيب بعد از 70 و 78 روز تكميل شد. افزايش كود مصرفي زمان پايان گلدهي را به تاخير انداخت. تاخير در آبياري از 60 به 120 ميلي‌متر تبخير از تشتك عملكرد گل خشك را 3/2% كاهش داد. كاربرد كود در دو مرحله كاشت و ساقه‌روي موجب افزايش عملكرد گل تا 351 كيلوگرم در هكتار گرديد. وزن خشك اندامهاي هوايي بابونه از 76 گرم در مترمربع در سطح سوم آبياري به 126 گرم در مترمربع در ميانگين سطوح اول و دوم آبياري رسيد. بيشترين عملكرد اسانس برابر 82/2 ليتر در هكتار موقعي حاصل شد كه كود اوره به‌طور مساوي در دو مرحله كاشت و ساقه روي بابونه بكار رود. مقدار كامازولن از حداقل 5/12% در سطح كودي 150 تا حداكثر 15% در سطح 100 كيلوگرم در هكتار تغيير كرد. توليد كامازولن در سطوح 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار اوره به‌ترتيب 31/0، 44/0 و 36/0 ليتر در هكتار محاسبه شد. توصيه مي‌شود در كشت بابونه در منطقه و ساير مناطق مشابه، آبياري اين گياه بعد از 120 ميلي‌متر تبخير از تشتك انجام شده و 46 كيلوگرم در هكتار نيتروژن به نسبت مساوي در دو مرحله كاشت و ساقه‌روي به خاك افزوده شود.

In order to study the effects of irrigation time and nitrogen fertilizer on growth period, essential oil and chamazulene yield of German chamomile (Matricaria chamomilla L.), Bodegold variety, an experiment was conducted in a cold and semi-arid region, Tabriz, Iran, as split factorial with irrigation times (after 60, 120, 180 mm evaporation from pan), urea rates (50, 100, 150 kg ha-1, equivalent with 23, 46 and 69 kg ha-1 pure nitrogen) and urea splitting (100% in planting time, equally in planting and stem elongation stages, 25%:50%: 25% in planting, stem elongation and early flowering stages). Analysis of flower essential oil was done by GC/MS. Results showed that emergence of flower bud in treatments irrigated after 180 and 60 mm evaporation from pan, happened after 70 and 78 days respectively. Increasing of urea application delayed full flowering of chamomile. Delay in irrigation from 60 to 120 mm evaporation reduced dry flower yield up to 2.3%. Application of nitrogen fertilizer at two stages of planting and stem elongation increased flower yield up to 351 kg ha-1. Shoot dry weight of chamomile increased from 76 g m-2 in the third level of irrigation to 126 g m-2 in average of first and second levels of irrigation. The highest essential oil yield (2.82 l ha-1) was obtained when urea was equally applied at planting and stem elongation stages. After applying 50, 100 and 150 kg ha-1 urea, chamazulene content was respectively calculated as 0.31, 0.44 and 0.36 l ha-1. According to the results, for chamomile cultivation in this region and also other similar areas it is recommended that irrigation is done after 120 mm evaporation from pan and 46 kg ha-1 nitrogen is equally applied at planting and stem elongation stages.