چگونگي معرفي «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زكات» در كتاب‌هاي درسي «تعليمات اجتماعي» و «بخوانيم» مدارس دوره ابتدايي ايران

چگونگي معرفي «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زكات» در كتاب‌هاي درسي «تعليمات اجتماعي» و «بخوانيم» مدارس دوره ابتدايي ايران

با توجه به نقش كتاب‌هاي درسي در شكل‌دهي باورها و ارزش‌ها و ضرورت آموزش مفاهيم ديني از طريق دروس ديگر، همچنين اهميت آموزش احكام عملي ديني در دوره ابتدايي، اين مسيله قابل طرح است كه احكام عملي اسلام شامل نماز، روزه، خمس، زكات، حج، جهاد در كتاب‌هاي بخوانيم و تعليمات اجتماعي دوره ابتدايي چگونه ارايه شده‌اند. بنابراين هدف اين پژوهش بررسي چگونگي پرداختن به «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زكات» در كتاب‌هاي بخوانيم و تعليمات اجتماعي دوره ابتدايي ايران است. كه با استفاده از روش تحليل محتوا مورد پژوهش قرار گرفت. طبقه‌بندي از نوع انباشتني، واحد ثبت مضمون و واحد شمارش فراواني در نظر گرفته شد. سوالات پژوهش عبارت‌اند از: چه جنبه‌هايي از فريضه‌هاي نماز، روزه، خمس، زكات، حج و جهاد مورد توجه كتاب‌هاي بخوانيم و تعليمات اجتماعي دوره ابتدايي است؟ آيا ارايه مباحث نماز، روزه، خمس، زكات، حج و جهاد در كتاب‌هاي بخوانيم و تعليمات اجتماعي پايه‌هاي پنج‌گانه تحصيلي دوره ابتدايي متفاوت است؟ آيا ارايه مباحث نماز، روزه، خمس، زكات، حج و جهاد در موضوعات درسي بخوانيم و تعليمات اجتماعي دوره ابتدايي متفاوت است؟ نتايج تحقيق بيانگر اين است كه مضامين جهاد با 1/78% و بعد از آن مضامين نماز با 48/16% بيشترين مضامين را به خود اختصاص داده‌اند. روزه با هفده مضمون، زكات با شش مضمون و حج با يك مضمون، در مراحل بعدي هستند، اين در حالي است كه در رابطه با خمس هيچ مضموني نيست و همچنين اصلِ تداوم و فزايندگي مورد توجه برنامه‌ريزان محتواي كتاب‌هاي فارسي و اجتماعي نبوده است.

Considering the role of textbooks in forming beliefs and values and the necessity of instruction for religious concepts through other subjects in one hand, and the importance of instruction for religious practical commandments in elementary levels in the other hand, this research is aimed to find a way which practical commandments including: pray, fasting, Jihad, one fifth, alms and Hajj can be presented in the elementary school textbooks such as Farsi and social textbooks. The method of research - being used here - was content analysis and the case was considered as record unit and frequency was as a counting method. Research questions are as follows: first, which aspects of the above-mentioned categories are considerable in the Farsi and social textbooks of elementary levels? Second, is the presentation of pray, fasting, one fifth, alms, Hajj and Jihad through fivefold level of elementary schools different from each other? Third, is their presentation through various subjects of those textbooks differing from each other, too? Results showed that 78.1% of the educational contents presented in the textbooks belong to Jihad, 16.48% of them included pray, 3.84% to fasting, 1.35% to alms and 0.23% to Hajj. While the research didnʹt report any content referred to one fifth. The principles of continuity and augmentation have not been considered by curriculum planners in the Farsi and social textbooks.