منطق شرطي و مباني فلسفي آن

منطق شرطي و مباني فلسفي آن

يكي از پرسش هاي اساسي در منطق اين است كه چرا ارسطو به «منطقِ شرطي» نپرداخته است؟ او كه به عنوان مدوّن منطق شناخته مي شود چگونه ممكن است به اين بحث مهم توجهي نداشته باشد؟ آيا اين بي توجهي فقط يك غفلت است يا عمدي است و ارسطو دليلي براي آن دارد؟ ما در اين مقاله پس از بررسي منطق شرطي (قضايا و قياس هاي شرطي) از ديدگاه رواقيون و بيان اهميت آن نزد منطق دانان جديد، به مباني نظري و فلسفي دو نظام منطق حملي و شرطي مي پردازيم. با مطالعه فلسفه ارسطو و با توجه به ديدگاه خاص او در مورد مقولات و اندراج اشيا در مقولات ده گانه، معلوم مي شود كه ارسطو داراي تفكري ذات‌گرا بوده و اين امر با تفكر تجربه گراي رواقيون كاملاً متفاوت است؛ زيرا در انديشه فلسفي رواقيون به قوانين خارجي اشيا توجه مي شود و نه به ذات يا ماهيت آنها. بنابراين، رواقيون از منطق حملي عدول كرده و به منطق شرطي پرداخته اند زيرا چنين نگرشي به موجودات اقتضاي نظامي اندراجي و حملي را ندارد؛ همچنان كه با نگاه مقوله اي به موجودات عالم نمي‌توان به صورت شرطي و باترديد و تعليق سخن گفت. به عبارت ديگر، با توجه به مباني فلسفي و معرفت شناختي ارسطو نمي‌توان منطق شرطي را پذيرفت. به همين دليل ارسطو در آثار خود وارد بحث درباره قضايا و قياس هاي شرطي نشده است، در حالي كه نحله مگاري پيش از او به اين مباحث پرداخته بودند و پس از او نيز اين بحث توسط رواقيون به طور جدي دنبال شده است چرا كه با هستي شناسي آنان سازگارتر بود.