بررسي فعاليت ضد باكتريايي ريشه گياه نوروزك (Salvia leriifolia Benth.)در مراحل مختلف رشد و نمو

Antibacterial activity of Salvia leriifolia Benth. root extract in different stages of growth and development

گياه دارويي نوروزك (Salvia leriifolia Benth.)، از تيره نعناع (Lamiaceae) و بومي استان خراسان مي‌باشد و داراي خواص با ارزش متعددي از جمله خواص ضد درد، ضد التهاب، آرام بخش، كاهش دهنده قند خون و آنتي‌اكسيدان است. در اين تحقيق به منظور تعيين بهترين مرحله رشد و نمو براي استفاده بهينه از خواص ضد باكتريايي ريشه اين گياه ، وجود اين خاصيت در مراحل مختلف رشد و نمو گياه بررسي گرديد. ريشه‌ گياه در سه مرحله‌ مختلف از رشد و نمو (مرحله رويشي ، مرحله‌ گلدهي و مرحله‌ رسيدگي بذر) جمع‌آوري و خشك گرديد. سپس عصاره متانولي ريشه در دستگاه تبخيرگردان، تحت خلاي خشك شد. اثرضد ميكروبي غلظتهاي 5 ،10 ،15و20 هزار ميلي‌گرم در ليتر از عصاره به روش disc diffusion اندازه‌گيري شد. اين پژوهش بر روي باكتريهاي , Escherichia coli, Staphylococcus aureus Pseudomonas aeruginosa Klebsiella pneumoniae , و Proteus mirabilis انجام شد. پس از 24 ساعت، قطر هاله ممانعت از رشد اندازه‌گيري و اثر بازدارندگي اين عصاره‌ها با يكديگر و با آنتي‌بيوتيكهاي تتراسيكلين ، پني‌سيلين و آمپي‌سيلين مقايسه گرديد. تجزيه وتحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار JMP و بر اساس آزمون HSD در سطح اطمينان 95 درصد انجام گرديد. براساس نتايج حاصل، در تمام موارد S. aureus و P. aeruginosa به ترتيب حساس‌ترين و مقاوم ترين باكتريها نسبت به عصاره بودند. بيشترين فعاليت ضد باكتريايي ريشه در مرحله‌ رويشي مشاهده شد و تفاوت معني‌داري بين مرحله رويشي و دو مرحله گلدهي و رسيدگي بذر وجود داشت. از طرف ديگر تاثير ضد ميكروبي عصاره ريشه به ويژه در مرحله رويشي به طور معني داري بيشتر از تاثير آنتي‌بيوتيكهاي مذكور و در مواردي مشابه با تاثير آنها بود. بنابر اين به نظر مي رسد كه بهترين زمان براي بهره برداري از خاصيت ضد باكتريايي ريشه، مرحله رشد رويشي گياه نوروزك است.

Salvia leriifolia (Lamiaceae) is an endemic plant of Khorasan and Semnan province with antinociceptive, anti-inflammatory, antidiabetic and antioxidant properties. In this research, antibacterial activity of S. leriifolia root was investigated at different stages of growth and development and finally the best of harvesting time maximum antibacterial activity was determined. For this purpose, plant roots were harvested at vegetative (mid March), flowering (mid April) and ripening seed phases (late May). Different concentrations of metanolic extract (5000, 10000, 15000 and 20000 ppm) of roots were applied on five different bacteria (Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli and Proteus mirabilis) according to disk diffusion method. Inhibition zones were measured after 24 hours. Inhibitory effect of extracts at different stages were compared together and with compared certain antibiotics (Penicillin, Ampicilin and Tetracaiclin). Statistical analysis was performed according to the JMP software. The results showed that S.aureus and P.aeruginosa were the most sensitive and the most resistant bacteria, respectively. Maximum antibacterial activity of root was coincident with vegetative phase. In this phase, antibacterial activity of root was significantly higher than the flowering and ripening seed phases. Inhibitory effect of root extract at vegetative phase on S.aureus was higher than Penicillin and similar with tetracaiclin. Therefore, it seems that at vegetative phase (March) is the best time for obtaining the maximum antioxidant activity of root.