آلومتري يخ پوشها و شكل‌گيري مدنيت كرمان

Ice-coating Allometry: The Formation of Kerman Civilization

دوران چهارم جديدترين وكوتاهترين دوره زمين‌شناسي است كه با وجود كوتاهي، تحولات زيادي در اين مرحله از عمر زمين رخ داده است. پيرامون زمان شروع اين دوره نيز نظريات متفاوتي ارايه شده است. صحنه‌هاي يـخچالي كه همزمان با دوره‌هاي يخچالي در نواحي كوهستاني درون قاره‌ها بوجود مي‌آمده، تراكمي از جريانات يخي و يخپوش‌ها را بوجود مي‌آورده‌اند. تمامي اين عناصر كه به آن‌ها فرآيندهاي يخچالي اطلاق مي‌شود، باعث ايجاد اشكال ژيـومورفيك خاصي درقلمرو گسترش خود شده‌اند كه نهايتا در ظهور و تكوين اشكال گوناگون مدنيت در ايــران تاثيـر قابل توجهي داشته است. ارتفاعات ايـران مركزي ازجمله قلمروهايي است كه به علت دارا بودن سطوح ارتفاعي قابل توجه به ويژه ارتفاعات بالاتر از 4000 متر، در تشكيل روانه‌هاي يخي و ايجاد پديده‌هاي يخچالي، در دوره‌هاي يخچالي شرايط مساعـدي را براي چـاله‌هاي مجـاورخود به وجود آورده‌‌اند. افزايش ماندگاري آب به دليل كاهش تبخير در اين محيط‌ها، سبب تشكيل درياچه‌ها شده و به دنبال آن شرايط مناسبي براي تشكيل مـدنيت‌هاي شـهري متعدد در پهنه‌هاي ساحلي اينگونه درياچه‌ها فراهم گرديده است. به هميـن خاطرمفهـوم تعادل آب و خشكي كه حد و مرز خطوط ساحلي درون قاره‌اي را در برمي‌گيرد، مامن و كانون اصلي مدنيت شهـري در ايـران است. در همين راسـتا بررسي آثـار يخچالي منطقه ايران مركزي از اهداف مهم اين پژوهش به شمار مي‌رود. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه خط تعادل آب و خشكي تاثير بسـزايي در شكل‌‌گيري مـدنيت‌هاي شهـري در اين منطقه داشته است و شهرهاي ريشه‌داري چون ري، اصفهان، قم، كرمان، يزد، نايين و ...، همه در كنار همين خطوط ساحلي شكل گرفته‌اند. اما نكته مهمتر در اين مقاله آلومتـري بين سطوح يـخ‌پوش‌ها، سطح درياچه‌ها و سطوح اشغال شده كانونهاي تمركز جمعيتي در اين مكانهاست. علاوه بر اين سعي شده است رابطه و آلومتري اين متغيرها در هويت مكاني كرمان تبيين گرديده و اصول حاكم بر آنها تدوين شود.