بررسي تنوع گونه‌اي و رابطه آن با عوامل محيطي در مراتع اشتهارد

Investigation on relationship between plant diversity and environmental factors in Eshtehard rangelands

براي مديريت اكوسيستم هاي مرتعي اولين قدم، تعيين عوامل موثر بر پراكنش گونه‌ها و تنوع گونه‌اي است. در اين تحقيق، رابطه بين تنوع گونه‌اي مراتع اشتهارد با عوامل محيطي (خاك و پستي و بلندي) بررسي شده است. در هر واحد (تيپ گياهي)، نمونه‌برداري به روش تصادفي-سيستماتيك در طول 3 ترانسكت خطي 750 متري انجام شد. در طول هر ترانسكت 15 پلات با ابعادي كه به روش حداقل سطح تعيين شد، به فاصله 50 متر قرار داده شد. در هر پلات تعداد پايه‌ها و درصد تاج پوشش گونه‌هاي گياهي ثبت شد. همچنين در ابتدا و انتهاي هر ترانسكت پروفيل حفر و از عمق‌هاي 20-0 و 80-20 سانتي‌متر نمونه خاك برداشت شد. بعد از جمع‌آوري اطلاعات، شاخص‌هاي تنوع، يكنواختي و غناي گونه‌اي تعيين شدند. براي تعيين مهمترين عوامل تاثيرگذار بر تغييرات تنوع گونه‌اي از تجزيه مولفه‌هاي اصلي استفاده شد. نتايج نشان داد شاخص‌هاي تنوع گونه‌اي سيمپسون، شانون وينر و شاخص‌هاي يكنواختي كامارگو، سيمپسون، ني اصلاح شده، شانون و سيمپسون در تيپ Artemisia sieberi-Salsola rigida بيشترين مقدار و در تيپ Petropyrum oliveri كمترين مقدار را نسبت به تيپ‌هاي ديگر دارند. شاخص يكنواختي اسميت و ويلسون در تيپ Halocnemum strobilaceum بيشتر از ساير تيپ‌هاست. شاخص‌هاي غناي گونه‌اي مارگالف و منهينيك در تيپ Artemisia sieberi-Stipa barbata بيشترين مقدار و در تيپ P. oliveri كمترين مقدار غنا را به خود اختصاص دادند. همچنين مشخص شد كه سنگريزه، بافت، آهك و هدايت الكتريكي خاك از بين عوامل مورد بررسي بيشترين تاثير را بر تغييرات تنوع گونه‌اي دارند.

The first step in suitable management of rangelands is to find the factors affecting distribution and diversity of plants. The current research was carried out to find environmental factors affecting plant species diversity in Eshtehard rangelands. Within each sampling unit, two parallel transects and one vertical transect with 750 m length, each containing 15 quadrates (according to vegetation variations) were established. In each vegetation type, quadrate size was determined using the minimal area method. Soil samples were taken from 0-20 cm and 20-80 cm in starting and ending points of each transect. Measured soil properties include gravel, texture, organic matter, lime, pH and electrical conductivity. To determine the most environmental effective factors on plant diversity, Principle Component Analysis (PCA) method was applied. The results indicated that texture, lime, EC, and gravel percentage play the main role in plant species diversity.