كليدواژه :
جرم انگاري , حقوق ايران , پديده شبيه‌سازي انساني , Criminalization , human cloning phenomenon , Iranian statutes
چكيده فارسي :
شبيه‌سازي به‌عنوان تكنولوژي نوظهور، كانون توجه دولتمردان، پزشكان، حقوقدانان و ساير محافل علمي قرار گرفته است. اين پديده علاوه بر اينكه دريچه‌اي نو به روي جامعه بشري در خصوص خصايص درماني‌اش باز مي‌كند، نگراني‌هايي را پيش روي جامعه بشري قرار مي‌دهد. اين فناوري به دو بخش شبيه‌سازي انساني يا مولد و شبيه‌سازي درماني يا پژوهشي تقسيم مي‌شود. اولين معني كه با توجه به‌عبارت مذكور به ذهن متبادر مي‌گردد در مفهوم ساده ايجاد و شكل‌دهي يك موجود انساني شبيه انساني ديگر است. در بيان مفهوم پزشكي شبيه‌سازي مي‌توان گفت: انتقال هسته سلول جنسي سوماتيك به درون تخمك فاقد هسته. به لحاظ تيوري، محققان در توليد از طريق همانندسازي سعي دارند تا سلول سوماتيك (غيرجنسي) را تبديل به جنين نمايند. در دوگونه شبيه‌سازي ياد شده شروع به كار مشابه اما نتيجه كاملاً متفاوت است. در نتيجه شبيه‌سازي انساني فردي به‌وجود مي‌آيد كه از لحاظ ژنتيكي كاملاًَ شبيه فردي است كه از هسته فعال او استفاده شده است. در حالي كه در شبيه‌سازي درماني، هدف تهيه سلول‌هاي بنيادين جنيني از جنين چند روزه، در حال رشد است، كه اين سلول‌ها قابليت تبديل شدن به سلول‌هاي هر يك از بافت‌ها و اندام‌ها را دارد.
اديان كه از منابع اوليه و مهم كلونينگ هستند تاثير قابل توجهي در سير قانونگذاري در مورد اين پديده دارند. اديان مختلف در اين زمينه مبادرت به اعلام نظرهاي متعدد و متفاوت نموده‌اند. تقريباً در خصوص شبيه‌سازي گياهي و حيواني به اتفاق آرا ، آنرا مطلوب مي‌دانند و در خصوص شبيه‌سازي درماني وضعيت بينابين بوده، لكن آنچه بيش از همه مورد بحث است و آن را به شدت مذموم دانسته‌اند شبيه‌سازي انساني است. آيين كاتوليك هرگونه شبيه‌سازي درماني و انساني را مذموم دانسته و به شدت مخالف به‌كارگيري اين تكنولوژي است. در دين مبين اسلام، اهل تسنن به‌طور اتفاق، آرا شبيه‌سازي انساني را غيراخلاقي و خلاف اسلام دانسته‌اند. از ديدگاه شيعه اين پديده در سطح قابل توجهي مورد مداقه قرار نگرفته است. با اين وجود شبيه‌سازي درماني را مجاز منع و مطلوب مي‌دانند لكن در خصوص شبيه‌سازي انساني اتفاق نظر وجود ندارد.
با توجه به كاربرد اين تكنولوژي و معايب احتمالي آن، به‌كارگيري و بهره بردن از اين پديده موافقان و مخالفاني را به همراه داشته كه در اين راستا هر يك به دلايل متعدد تمسك جسته‌اند. بر اين اساس برخي از كشورها با توجه به رويكردهاي مذهبي، فرهنگي، اخلاقي و اجتماعي خود با اين پديده برخورد نموده و در سير قانونگذاري خويش به جرم‌انگاري آن پرداخته‌اند. متاسفانه در قوانين موضوعه ايران اين پديده مانند ساير پديده‌هاي علمي و اجتماعي كه خيلي دير در عرصه قانونگذاري كشور وارد مي‌شود تاكنون در سير قانونگذاري قرار نگرفته است و حتي پيش‌نويسي تهيه نشده كه در دست بررسي باشد. همچنين دولتمردان هيچ‌گونه موضع رسمي كه نشان‌دهنده سياست جنايي ايران در قبال اين پديده باشد، اعلام نكرده‌اند. اين در حالي است كه ايران از جمله معدود كشورهاي جهان است كه به توليد سلول‌هاي بنيادين رويان انسان دست يافته است. در اين نوشتار سعي شده تا با بررسي نظرات موافقان و مخالفان شبيه‌سازي و نگاهي به قانون نحوه اهداي جنين به زوجين نابارور مصوب 8/5/1382 كه شايد بتوان آن را كمي هم‌سو و نزديك به پديده شبيه‌سازي قلمداد نماييم، به بررسي جرم‌انگاري اين پديده و عملكرد قانوني مورد نياز در كشور پرداخته شود.
چكيده لاتين :
Cloning, as a new technology, has attracted the attention of statesmen, physicians, lawyers and other scientific communities. This phenomenon both opens a new horizon on human society regarding its therapeutic features and brings some concerns to it. This technology is divided into two parts: Human or generative cloning and therapeutic or investigative cloning. The first meaning which comes to the mind is simply to make and compose a human being like the one existing before. Medical cloning is defined as the transfer of somatic nucleus cell into an ovum without nucleus. Theoretically speaking, researchers try to make a somatic cell into a fetus through cloning. In the above-mentioned clonings, the beginning of the processes are the same while their results are quite different. In human cloning the outcome is a human being who is genetically like the person whose active nucleus cell has been used. But in therapeutic cloning, the aim is to generate embryonic stem cells from an embryo which is just a few-day old. Such cells have the capacity to change into the cells of tissues and organs.
As the primary and important sources of cloning, religions have a considerable effect on the process of legislation in this regard. Different religions have different and numerous decrees. Regarding plant and animal cloning, they considered a favorable conduct. Reading the status of cloning in therapy of diseases, some are advocates but some are opponents to it. But what is seriously condemned in all religions is human cloning. Catholic condemned both human cloning and therapeutic cloning and disagrees with it seriously. In Islam, Sunnites considered human cloning as unethical and something opposite to Islam. From Shi’ite prespective, this has not yet been considerably studied. Human cloning is permitted and favorable but therapeutic cloning does not enjoy a consensus.
Regarding the usage of this technology and its possible disadvantages, its use has been accompanied by some agreements and disagreements for which there are numerous reasons. Accordingly, some countries deal with it based on religious, social approaches, and put it in the process of legislation and criminalizations. Unfortunately, like other scientific and social phenomena that come to the process of legislation very late, human cloning has not yet been put in the process of legislation in Iran. Even a draft has not been prepared for consideration. Furthermore, statesmen have not declared any formal stands so that it will indicate Iranian criminal policy. Nevertheless, Iran is included in a few countries in the world which accessed to embryonic stem cells. Studying the advocates’ opinions and those of opponents of cloning, and with a view to the Act for Fetus Donation to Sterile Couples which may be considered a little of cloning concern, the author tries to examine criminalization and required legal performance in Iran.cultural, ethical and
