اديان و مذاهب در مثنوي مولانا و منطق‌‌الطير عطّار

Religions in Mowlana’sMathnavi and Attar’s Manteq al-Tayr

«دين و مذهب» يكي از اساسي‌ترين و مهم‌ترين نهادهايي است كه جامعه‌ي بشري به خود ديده آن‌گونه كه هيچ گاه بشر خارج از اين پديده نزيسته و دامن از آن برنكشيده. در واقع هيچ فرهنگي در گذشته يافت نمي‌شود كه دين در آن جايي نداشته باشد. هر مسلكي از منظري به دين نگريسته و بالطبع منظره‌اي متفاوت از آن پيش چشم پيروان خود نهاده. در اين ميان، بررسي دو مقوله‌ي دين و مذهب در انديشه‌ي عارفاني بزرگ چون مولانا و عطّار بي‌ترديد از موضوع‌هاي ارزنده و اثر گذار در مجموعه پژوهش‌هاي ادبيّات فارسي مي‌تواند، محسوب گردد. اين مقاله با تمركز و كندوكاو در دو اثر عرفاني مثنوي مولانا و منطق‌الطير عطّار وظيفه دارد تا با روش توصيفي تحليلي، انديشه‌هاي ناب اين بزرگ مردان عرصه‌ي معرفت و عرفان را درباب اديان و مذاهب؛ تعدّد و تكثّر و راه‌كارهاي وصول به اصل وحدت ميان آ‌ن‌ها نشان دهد. بدين منظور ابتدا تعريفي مختصر از دين و مذهب آورده شده، سپس به بيان ويژگي مذهب عشق به عنوان مقبول‌ترين مذاهب و علل اختلاف و راه‌كارهاي وصول به وحدت از منظر دو عارف پرداخته ايم.

Religion is one of the most important and basic institutions in the history of mankind. In fact, it has always existed in man’s life. Every society has its own views of religion. The study of this category in the works of such great mystics as Mowlana and Attar can undoubtedly be an influential and valuable subject in Persian literature researches. The present article focuses on the analysis of the two mystic works of Mathnavi and Manteq al-Tayr. It uses a descriptive-analytic research method to study these two works in terms of religion, plurality, and difficult ways to achieve unity.