سازمان‌هاي زنان در ايران عصر پهلوي

Womenʹs Organizations in Iran During Pahlavi Era

از اواخر دوره قاجار و هم ‌زمان با انقلاب مشروطيت و علي‌رغم عدم حضور زنان در صحنه سياست رسمي و محدوديت در ايفاي نقش به‌عنوان صاحبان قدرت سياسي شاهد فعاليت سياسي زنان در صحنههاي غير رسمي و تلاش آنان براي تشكيل سازمان‌ها و احزابي كه اهداف خاص زنان را پيگيري كند، هستيم كه اين مهم با تحولات بسيار تا زمان انقلاب اسلامي و پس از آن نيز ادامه پيدا كرده است. بر اين اساس، سوال اصلي كه اين پژوهش درصدد پاسخگويي به آن مي‏باشد، اين است كه آيا سازمان‌ها و احزاب زنان كه در ايران در دوره انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامي تشكيل شد داراي استقلال از حكومت بودند يا اينكه بيشتر به‌صورت نهادهايي وابسته به نهاد دولت تشكيل مي‏شدند و عمل مي‏كردند؟ فرضيه‏اي كه به اين پرسش پاسخ مي‌دهد، اين است كه سازمان‌ها و احزاب سياسي زنان كه در دوره مشروطه تا انقلاب اسلامي تشكيل ‏شدند،‌ هر چند شايد در آغاز مستقل از دولت مي‏بودند، اما با گسترش فعاليت‌هايشان با مانعي به نام دولت مطلقه روبه‌رو مي‏شدند. بدين ترتيب، اهداف و عملكردشان تابع كنترل دولت قرار مي‌گرفت و استقلال خويش را تا حد زيادي از دست مي‏دادند. براي انجام اين پژوهش، از روش تاريخي استفاده شده و به ‌ويژه اساسنامه دو سازمان مهمي كه در دوران پادشاهان اول و دوم پهلوي، يعني كانون بانوان و سازمان زنان ايران، به فعاليت پرداختند، مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

Despite of the women low profile in official politics and also the imposed limitations on the role played by women as political office holders, political activities of women in unofficial political scenes and their attempt to form organizations and political parties in pursuing their specific goals can be seen from the time of late Qajar dynasty up to Islamic Revolution and even thereafter. On this basis, the main question to be answered in this research is as follow: were the womenʹs organization and parties, formed prior to Islamic Revolution, independent nongovernmental organization or not. Proposed hypothesis in this research claims that womenʹs organizations and parties were nongovernmental institutions; however, they continuously faced governmental interference and censorship if they entered certain political zone considered by the regimes "forbidden territory". The historical method is used in testing the proposed hypotheses. Political activities of two important women organizations namely womenʹs Center and womenʹs Organizations during the Pahlavi era are the subjects of scrutiny in this paper.