تجمع ماده خشك و توليد متابوليت هاي سازگار در شش ژنوتيپ نخود تحت سطح مختلف رطوبت خاك

Dry matter accumulation and compatile metabolites prouduction of six chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes under different soil moisture

تنش خشكي بعد از بيماريها دومين عامل كاهش دهنده عملكرد گياه نخود (Cicer arietinum L.) محسوب مي شود. به منظور بررسي اثرات تنش خشكي بر كل ماده خشك توليدي، ماده خشك دانه، توانايي حفظ كلروفيل، محتواي رطوبت نسبي، تجمع پرولين و كربوهيدراتهاي محلول در شرايط تنش خشكي در شش ژنوتيپ نخود، آزمايشي در سال 1386 در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا اجرا گرديد. طرح آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام گرفت كه در آن رژيم آبياري در سه سطح 100، 50 و 25 درصد رطوبت قابل استفاده خاك و شش ژنوتيپ نخود شامل آرمان، جم، هاشم،آزاد، ILC482 و ILC1799 در نظر گرفته شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده ها نشان داد ماده خشك كل، ماده خشك دانه، محتواي كلروفيل و محتواي رطوبت نسبي ژنوتيپهاي مورد آزمايش با كاهش آب قابل استفاده خاك از 100 به 50 و 25 درصد به طور معني داري كاهش يافت. تاثير كمبود رطوبت قابل استفاده خاك بر كاهش محتواي كلروفيل a بيشتر از كلروفيل b بود. با كاهش رطوبت قابل استفاده خاك از 100 به 50 و 25 درصد، به ترتيب محتواي كلروفيل a گياهان به طور متوسط حدود 31 و 43 درصد كاهش نشان داد. در محدوده فوق كاهش كلروفيل b به ترتيب در حدود 16 و 38 درصد بود. تنش كمبود آب سبب افزايش غلظت پرولين و كل كربوهيدراتهاي محلول گرديد، به گونه اي كه محتواي پرولين و كل كربوهيدراتهاي محلول در سطح 25 درصد آب قابل استفاده خاك به ترتيب تا حد 32 و 2 برابر افزايش يافت. تجمع پرولين تا حد زيادي متفاوت از روند انباشت كل كربوهيدراتهاي محلول و همچنين تغييرات كل ماده خشك توليدي و محتواي رطوبت نسبي بود.

Drought stress is the second important constraint of yield in chickpea after disease. In order to study the effects of drought on total dry weight, seed yield, chlorophyll content, relative water content and amount of proline and soluble sugars accumulation of 6 Kabuli chickpea genotypes including Arman, Jam, Hasham, Flip93-93 (Azad) , ILC482 and ILC1799, a experiment was conducted during the 2007 at experimental greenhouse of the agricultural faculty of Bu-Ali Sina University. The experiment was established using a factorial completely randomized design with three irrigation levels (100, 50 and 25% available water). Assessment of the results indicated that total dry weight, seed yield, chlorophyll content and relative water content were significantly decreased by reduction in available water from 100 to 50 and 25%. The detrimental effects of reduction in soil available water on chlorophyll a content was more than chlorophyll b. Reduction in available water from 100 to 50 and 25% decreased chlorophyll a content 31 and 43 percent, while the reduction of chlorophyll b content in that range was 16 and 38 percent, respectively. Water deficit stress caused an increase of proline and total soluble carbohydrates contents, so that their concentrations at 25% AW increased to 32 and 2 times, respectively. Proline accumulation was mainly different from changes in soluble sugars concentration, total dry weight and relative water content.