بررسي روند كاهش فضاهاي باز شهري در فرآيند توسعه شهري باتاكيد بر مديريت بحران، نمونه موردي كلانشهر تهران

Decreasing Trend of the Open Spaces in the Urban Development Process;Emphasis on Crisis Management; A Case Study of the Tehran Metropolis

در كنار بسياري از علوم و دانش هاي مطرح كاه شدهنده آسيب در زمان بحران، دانش شهرسازي را مي توان از جمله علوم و دانش هاي موثري دانست كه جامعه گسترده تري را تحت پوشش خود قرار مي دهد. در واقع دانش شهرسازي به علت نقش كليدي در فرآيند توسعه كالبدي شهر و شكل دهي به ابعاد كمي و كيفي توسعه مي تواند در مقياس كلان عامل موثري به منظور تجهيز و توانمندسازي سكونتگاه هاي شهري در برابر شرايط ناشي از بحران هاي ناگزير طبيعي يا بحران هاي ناشي از عوامل انساني به حساب آيد. يكي از مسايل مورد توجه امروز كلان شهر تهران، كمبود فضاهاي باز قابل استفاده در مواقع بحران است. به طوريكه تناسب لازم ميان سطح فضاي ساخته شده، تراكم ساختماني و فضاي باز قابل استفاده در مواقع بحران وجود ندارد. بديهي است فضاهاي باز شهري را مي توان در مواقع بحران به عنوان پايگاه هاي امدادرساني نيروهاي عمل كننده و نيز در صورت امكان براي اسكان هاي بزرگ، اضطراري و اسكان موقت مورد بهره برداري قرار داد بررسي مكانيزم هاي موثر در شكل گيري فرآيند كاهش فضاهاي باز و مدلسازي اين فرآيند جهت شناخت مساله و اصلاح مكانيزم هاي مخرب در قالب تيوري ديناميك سيستم ها قابل بررسي است مساله اصلي مورد توجه جهت بررسي در قالب ديناميك سيستم ها، روند كاهش فضاهاي باز شهري با قابليت استفاده در مواقع بحران است. بدين صورت كه با بررسي مكانيزم هاي موثر در ايجاد اين موقعيت و شناخت ساختارهاي علي و معلولي آنها سعي در تعريف مكانيزم ها و سياست هاي جديد در جهت اصلاح مكانيزم هاي مخرب مي شود. در اين فرآيند ابتدا به تعيين مرز سامانه و متغيرهاي درونزا و برونزاي موثر در آن پرداخته شده است. در ادامه رفتار متغير مرجع مساله در يك بازه زماني مشخص مورد بررسي قرار گرفته است. در مرحله بعد با توجه به تحليلي كه از رفتار متغير مرجع و تاثير متغيرهاي ديگر سامانه در آن بدست آمده است، به تبيين فرضيه هاي ديناميكي مرتبط با مساله مورد نظر پرداخته شده است. در ادامه به ارايه يك مدل مفهومي از مساله پرداخته شده است و دياگرام هاي علي و معلولي مرتبط با آن تهيه شده است. براي يك بازه 20 ساله در Vensim PLE در انتها با تعريف پارامترها و ساختاربندي فرضيه هاي ديناميكي مساله در نرم افزار آينده مدلسازي صورت گرفته است و مدل بدست آمده براي شرايط مختلف حدي آزمون شده است.هدف از اين مقاله بررسي روند كاهش فضاهاي باز شهري در فرآيند توسعه شهري در كلان شهر تهران و پيش بيني وضعيت آينده با اصلاح مكانيزم هاي مخرب مي باشد. روش تحليل اين مقاله مبتني بر روش تحليلي توصيفي بوده و اطلاعات مورد نياز آن با استفاده از روش كتابخانه اي و ميداني جمع آوري شده است. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه در صورت اصلاح مكانيزم هاي مخرب و اعمال سياست هاي مرتبط با كنترل متغيرهاي كليدي مساله مي توان دريك بازه زماني ميان مدت تا بلند مدت به كنترل روند كاهش فضاهاي باز شهر تهران با رويكرد استفاده در مواقع بحران كمك كرد.