اثر قارچ ميكوريز-آربسكولار و تنش خشكي بر رشد، روابط آبي، تجمع پرولين و قندهاي محلول در نهال‎هاي دو رقم پايهاي پسته اهلي (Pistacia vera L.)

Effect of Arbuscular Mycorrhizae and Drought Stress on Growth Indexes, Water Relations and Proline as well as Soluble Carbohydrate Content in Pistachio (Pistacia vera L.) Rootstock Seedlings

به منظور بررسي اثر دو گونه قارچ ميكوريز (Glomus mosseae و G. intraradices) بر روي جنبه‌‎هاي مختلف رشد دو رقم پسته (بادامي ريز زرند و قزويني) در شرايط تنش خشكي، آزمايش گلخانه‎اي با سه فاكتور شامل سه سطح ميكوريز (بدون ميكوريز به عنوان شاهد،G. mosseae و G. intraradices)، چهار سطح تنش خشكي (آبياري بر اساس100 درصد ظرفيت مزرعه به عنوان شاهد، 75، 50 و 25 درصد ظرفيت مزرعه) و دو رقم پسته (بادامي ريز زرند و قزويني) با سه تكرار در قالب طرح كاملاً تصادفي انجام شد. نتايج نشان داد كه سه ماه پس از آغاز تيمارهاي خشكي، خصوصيات رويشي مانند ارتفاع و قطر ساقه، سطح برگ، وزن خشك برگ، ساقه و ريشه با افزايش خشكي به طور معني‎داري كاهش يافتند. روابط آبي تمام گياهان از جمله محتواي نسبي آب برگ و كارايي استفاده از آب در اثر خشكي به شدت تحت تاثير قرار گرفت و كاهش يافت. در پاسخ به تنش خشكي، فرآيندهاي تنظيم كننده اسمزي در گياهان پسته فعال شد و ميزان پرولين و قندهاي محلول در برگ گياهان افزايش يافت. كاربرد ميكوريز به طور قابل ملاحظه‎اي رشد رويشي گياهان را در شرايط خشكي افزايش داد، به طوري كه G. mosseae و G. intraradices به ترتيب 100 و 72 درصد ارتفاع را نسبت به شاهد افزايش دادند. روابط آبي گياهان داراي ميكوريز در مقايسه با گياهان بدون ميكوريز بهبود يافت. همچنين، نتايج نشان داد كه غلظت پرولين و قندهاي محلول در برگ گياهان ميكوريزدار كمتر و در ريشه بيشتر از گياهان بدون ميكوريز بود.

In order to investigate the effect of two mycorrhizal species (Glomus mosseae and G. intraradices) on different growth aspects of two pistachio cultivars (P. Vera cv. Badami-Riz Zarand, and P. Vera cv. Qazvini), a greenhouse experiment was conducted taking into account three factors of: mycorrhizae inoculation at three levels (no mycorrhizae application as control, G. mosseae , G. intraradices), drought stress at four levels (100% FC as control, 75% FC, 50% FC, and 25% FC) as well as two pistachio cultivars (P. Vera cv. Badami- Riz Zarand and P. Vera cv. Qazvini) in a completely randomized design of three replicates. The results indicated that three months past the commencement of the drought, such vegetative traits as stem height and diameter, leaf area, as well as dry weights of leaf, stem and root decreased with increase in drought intensity. Plant-water relation parameters including relative water content, and water use efficiency were severely lowered as a result of the drought inflicted. In response to drought stress, osmo-regulation reactions were activated in pistachio plants, leading to an increase in proline and soluble carbohydrate content in plant leaves. Application of mycorrhizae considerably improved the vegetative growth in pistachio plants where G. mosseae and G. intraradices applications promoted stem height by 100%, and 75% respectively, and in comparison with control. Plant-water relations in mycorrhizal treated plants were superior over non-mycorrhizal applied plants. Furthermore, the results indicated that proline and soluble carbohydrate accumulations were higher in leaf while lower in roots of mycorrhizal inoculated plants as compared with control.