مقايسه توانايي اسيد آلي و نمك معدني در سينتيك رهاسازي پتاسيم غير تبادلي درسري هاي غالب خاكهاي زراعي استان گلستان

The comparison of CaCh and organic acid ability in kinetics of non-exchangeable potassium release in dominant soils series in Golestan province

چكيده 1 سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي اهميت زيادي در تامين پتاسيم مورد نياز گياهان، به ويژه در خاك هاي غني از كاني هاي حاوي پتاسيم دارد. با توجه به اين كه تا به حال هيچ گونه پژوهشي درباره سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي در خاك هاي استان گلستان صورت نگ رفته ، بررسي سرعت رهاسازي پتاسيم غيرتبادلي جهت مديريت و استفاده صحيح از منابع خاكي ضروري به نظر مي رسد. به اين منظور، مطالعات آزمايشگاهي بر روي روند رهاسازي پتاسيم غيرتبادلي در 12 سري غالب خاك هاي زراعي استان گلستان توسط اسيدهاي آلي و كلريد كلسيم بر روي نمو نه هاي اشباع شده با كلسيم در مدت زمان هاي 2 تا 1844 ساعت صورت گرفت . خاك هاي مختلف رفتارهاي متفاوتي در عصاره گيري پي درپي توسط عصاره گيرها نشان دادند . اسيد آلي به طور ميانگين ميزان پتاسيم بيشتري نسبت به كلريد كلسيم كه يك نمك معدني مي باشد ره اسازي كر د. ميانگ ين پتاسيم 2 برابر ميانگين پتاسيم عصاره گيري شده توسط كلريد / عصاره گيري شده توسط اسيد اگزاليك 33 كلسيم بود. رهاسازي پتاسيم در تمام خاك ها در مراحل اوليه سريع بود و در مراحل بعدي با سرعت كمتري تا پايان آزمايش ادامه يافت . با توجه به بالا بودن ضرايب تبيين و كم بودن خطاي استاندارد برآورد، سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي توسط اسيد آلي با معادلات الوويچ و پخشيدگي به خوبي توضيح داده شد و معادله هاي تواني، مرتبه اول و الوويچ رهاسازي با كلريد كلسيم را توجيه نمودند. با توجه به اين كه سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي از مع ادلات مرتبه اول، الوويچ، پخشيدگي و تواني پيروي مي كند، فرآيند آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي از خاك ها مي تواند متاثر از پديده پخشيدگي باشد و به عبارت ديگر پخشيدگي پتاسيم به خارج توده كاني يا نواحي هواديده، كنترل كننده سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي در اين خاك ها مي باشد. واژههاي كليدي :سينتيك رهاسازي، پتاسيم غيرتبادلي، اسيد آلي، نمك معدني، پخشيدگي

The release rate of non-exchangeable K (NEK) plays a significant role in supplying necessary K for plants, particularly in soils containing K bearing minerals. Information about NEK release rate in Golestan soils is limited. Kinetics of non-exchangeable potassium release, therefore is necessary in management and optimum use of soil resources. Laboratory experiment was conducted on NEK release of saturated soil sample by calcium from 2 to 1844 (h) duration in 12 dominant soil series of Golestan province. Different soils indicated various responses in successive extractions. The rate of K released was lower in CaCl2 than organic acid. The mean of the potassium release by oxalic acid was 2.33 times higher than potassium release by CaCl2. K release was faster in earlier periods in all soils followed with a lower release rate. The Elovich and Parabolic diffusion equations described well the NEK release kinetics by organic acid and power, first order and Elovich equations were suitable to describe the NEK release kinetics for CaCl2, based on their highest coefficient of determination, and their lowest value of the standard error of the estimate. Therefore, NEK release kinetics of soils were found to be influenced by diffusion, indicating that NEK release rate was controlled by K diffusion out of the mineral interlayer.