تحليل هندسي چين‌خوردگي در منطقه‌ي كلوت (شمال شرق اردكان)

Geometrical analysis of folding in Kalut area (NE of Ardakan)

حوضه‌ي بين‌كوهستاني كلوت (شمال شرق اردكان) در طي كوهزايي اواخر كرتاسه تشكيل گرديده و در پليوسن به‌شدّت چين خورده است. زاويه‌ي ميل چين‌هاي حوضه‌ي كلوت در اغلب موارد كمتر از 30 درجه مي‌باشد. از نظر زاويه‌ي ميان يالي ناوديس‌هاي باز و تاقديس‌هاي بسته با هسته‌ي نمك ويژگي مهم چين‌خوردگي‌هاي كلوت مي‌باشند. در مناطق مركزي حوضه اغلب توده‌هاي نمك، به‌صورت گنبدهاي سوراخ‌كننده در امتداد محور چين‌ها نفوذ كرده‌اند. در مناطق كناري حوضه، زاويه‌ي ميان يالي تاقديس‌ها بازتر مي‌باشد و در حاشيه‌ي شرقي و غربي حوضه، چين‌هاي دياپيري ناپديد شده و لايه‌هاي كم‌ضخامت نمك در هسته‌ي تاقديس‌هاي كم ارتفاع ديده مي‌شوند. از نظر شيب سطح محوري در اغلب موارد، چين‌هاي حوضه‌ي كلوت از نوع ايستاده هستند. اوّلين فاز چين‌خوردگي در حوضه‌ي ترشير كلوت در اواسط اليگوسن و شديدترين فاز چين‌خوردگي در پليوسن روي داده و اكثر حركات رو به بالاي دياپيرهاي نمكي نيز در اين زمان صورت گرفته است. به‌طوري‌كه تاقديس‌هاي دياپيري در اين زمان تكامل يافته و موجب شيب‌دار شدن لايه‌هاي فوقاني به اندازه‌ي 60-85 درجه گرديده‌اند.

The Kalut basin (NE of Ardakan) was formed as an intermountain depression just after Upper Cretaceous orogeny event and was severely folded in the Pliocene. The plunge of the fold axes are less than 30 degree frequently. From the viewpoint of interlimb angle, the important features of the folded Kalut basin are the open synclines and the closed diapiric anticlines with salty core. In the central parts of the basin the salt bodies have intruded along the b-axis anticlines as piercement domes. In the western and eastern zones of the basin, the interlimb angle of anticlines is “open” and in the eastern – and westernmost of the basin, the continuity of diapiric folds has ended and the thin salt beds have been deposited in the core of low amplitude folds. The axial surfaces of the folds mostly dip more than 70 degrees. The first traceable orogenic event in Tertiary beds of the basin occurred in the Middle Oligocene. The most severe folding in the kalut basin and also the greater part of the diaper upheavals were made in the Pliocene. The development of diapiric anticlines in this time has caused the upper -layer dips to about 60-85 degrees. Key words: Ardakan, diapiric fold, fold geometry, Kalut basin, orogeny.