مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مشاركت فعال دانشجو در تدريس

چكيده فارسي :

راه‌هاي مختلفي براي كمك به يادگيري دانشجويان و تقويت درك مطلب توسط اساتيد مختلف به كار مي‌رود. دانشجويان از راه‌هاي متفاوت و به ميزان‌هاي مختلف اطلاعات را مي‌گيرند و بايد استراتژي‌هاي مختلفي در كلاس به كار برد تا بتوان از فرصت‌هاي يادگيري اطمينان حاصل نمود(1). از روش‌هاي مورد استفاده در دنيا، شركت فعال دانشجويان در تدريس است كه مي‌توان با استفاده از پرسش‌هاي موثر، هنر آموزش را به كار برد. مطالعات نشان داده كه مشاركت فعال دانشجو در امر يادگيري در دروس علوم پايه يكي از بهترين روش‌هاي يادگيري است كه باعث تشويق دانشجو به حضور در كلاس شده واز حالت منفعل و شنونده خارج مي‌شود(2). با توجه به اذعان دانشجويان كه درس باكتري‌شناسي درس بسيار مشكل و حفظي است و اغلب درس را با حداقل نمره و با هدف قبول شدن مي‌گرفتند و با توجه به اهميت مشاركت دانشجويان در امر تدريس، اين مطالعه‌ به منظور تعيين نگرش دانشجويان نسبت به تاثيرمشاركت در تدريس انجام شد. اين مطالعه در دو ترم متوالي در درس‌هاي باكتري شناسي پزشكي و ميكروب شناسي عمومي و مواد غذايي رشته تغذيه در سال‌هاي 86 و 87 اجرا شد. در اين مطالعه مقطعي تعداد 100نفر پنجاه دانشجوي پزشكي و 50 دانشجوي رشته تغذيه شركت كردند. مداخله براي تغيير در يادگيري در مراحل زير تا اخر ترم ارايه گرديد. 1- شروع با نام خدا و ايجاد صميميت 2-1 دقيقه 2- مروري بر جلسه قبل و ارتباط با اين جلسه وپرسيدن چند سوال 5-2 دقيقه 3- بيان اهداف جلسه 4- شروع تدريس با ارايه مطلب 5- تكرار مطلب به صورت پرسش در كلاس با جوي فعال 35 دقيقه 6- جمع‌بندي مطالب ارايه شده 7 - بازخورد صحيح و به موقع در كلاس به صورت تشويق دانشجو 10- ارزيابي پايان ترم با سوالات مناسب. براي بررسي نگرش دانشجويان پرسشنامه‌اي با 6 سوال طراحي ومقياس پاسخگويي به صورت رتبه‌اي 5 عالي (5 نمره)، بسيار خوب (4 نمره)، خوب (3 نمره)، متوسط (2 نمره) و بد (1 نمره) و بدون جواب در نظر گرفته شد. پرسشنامه در انتهاي ترم به صورت جمع ايفا بين دانشجويان توزيع و جمع‌آوري شد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و با استفاده از آمار توصيفي و T test تجزيه و تحليل گرديد. كليه دانشجويان پرسشنامه‌ها را تكميل و بازگشت دادند. از مجموع 100دانشجوي شركت‌كننده 50 درصد دانشجوي پزشكي و 50 درصد دانشجوي تغذيه بودند. نمره نگرش دانشجويان در مورد مشاركت فعال دانشجو در تدريس 76/3±13/26 با حداكثر نمره 50/17و حداقل 13 از كل نمره 30 بود. بحث: تغيير در روش‌هاي اموزشي همگام با ساير دانشگاه‌هاي دنيا از ضروريات اموزش پزشكي است. مطالعات مختلفي به منظور بررسي اثر روش‌هاي مختلف در دانشگاه‌هاي جهان و ايران انجام شده است. مطالعه اي در زمينه رضايت‌مندي دانشجويان رشته دندانپزشكي در شيراز از دو روش سخنراني و مشاركتي انجام شده و به اين نتيجه رسيدند كه دانشجويان از روش مشاركتي رضايت بيشتري داشته و باعث افزايش سطح دانش آنان شده است(3). نتايج تحقيق در اين مطالعه با بررسي ميانگين نمره كل به دست آمده از پرسشنامه (13/26) نشانگر رضايت دانشجويان از روش اجرا شده است. نتايج مطالعه نشان داد كه دانشجويان با علاقه بيشتري در كلاس درس حاضر شده و تعداد غايبين حتي بدون حضور و غياب كردن به حداقل رسيد. به طوري كه ميانگين غيبت براي دانشجويان پزشكي 4 نفر در هر جلسه و براي دانشجويان تغذيه 2 نفر در هر جلسه بود. به طور كلي در كليه گويه‌ها دانشجويان نمرات بيش از 5/3 كه بيانگر نگرش مثبت است داده بودند. در اين مطالعه ميانگين و انحراف معيار نمرات دانشجويان پزشكي 54/0±83/3 و دانشجويان تغذيه 53/0±73/3 بود و اختلاف معنا‌داري وجود نداشت. از آنجا كه درس ميكروب‌شناسي درسي حفظي و مشكل است و اكثر دانشجويان با حداقل نمره درس را پاس مي‌كردند با ايجاد جوي فعال تمركز و توجه در كلاس و انگيزه حضور در كلاس بيشتر شد. به نظر مي‌رسد كه با مشاركت فعال اعتماد به نفس دانشجويان افزايش مي‌يابد. نتيجه‌گيري: با بررسي نظرات دانشجويان بر اساس پرسشنامه‌ها و نظر خواهي‌هاي حضوري به نظر مي‌رسد محققين به اهداف آموزشي كه افزايش ميزان يادگيري، تمركز و توجه در كلاس، تشويق به حضور در كلاس، علاقمند كردن دانشجو به درس باكتري‌شناسي بود رسيده و اين شيوه آموزشي در بهبود يادگيري آنها موثر بوده است. توصيه مي‌گردد كه اين روش ادامه يافته وجهت ساير دانشجويان اعمال شود.