اثرات آبياري تكميلي بر عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام عدس (Lens culinaris Medik.) در شرايط آب و هوايي مشهد

آبياري تكميلي در اغلب مناطق ايران، جهت توليد مناسب محصولات زراعي ضروري مي‌باشد. لذا به منظور بررسي اثر آبياري تكميلي بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه رقم عدس (Lens culinaris Medik.)، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به صورت اسپليت بلوك در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار انجام شد. در اين آزمايش، آبياري به عنوان فاكتور اصلي شامل شش سطح (آبياري در تمام مراحل فنولوژي گياه، انجام يك بار آبياري در هر كدام از مراحل شاخه‌دهي، گل‌دهي، غلاف‌دهي، پر شدن دانه‌ها و بدون آبياري طي فصل رشد) و ارقام عدس (رباط، كالپوش و گچساران) به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه آبياري تكميلي سبب بهبود معني‌دار تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملكرد اقتصادي و عملكرد بيولوژيك شد. به طوري كه تيمار آبياري تكميلي در مرحله گل‌دهي پس از تيمار آبياري كامل، بالاترين مقدار اين صفات (به استثناي وزن 100 دانه) را داشت. وزن 100 دانه در تيمارهاي آبياري در مرحله غلاف‌دهي و پر شدن دانه نسبت به آبياري در مرحله گل‌دهي افزايش معني‌داري داشت. در تيمار بدون آبياري، رقم گچساران بيشترين عملكرد را توليد كرد. آبياري در مرحله گل‌دهي بيشترين عملكرد را در بين سطوح آبياري تكميلي داشت، به‌طوري‌كه اين افزايش عملكرد در ارقام رباط، كالپوش و گچساران به ترتيب 60، 60 و 39 درصد نسبت به تيمار بدون آبياري بود. با توجه به نتايج فوق، انجام يك نوبت آبياري تكميلي در مرحله گل‌دهي در افزايش تعداد غلاف و عملكرد عدس موثرتر بوده است.

Supplementary irrigation for suitable crops production in most area of Iran is necessary. In order to study supplementary irrigation effects on yield and yield components of three Lentil (Lens culinaris Medik.) cultivars, an experiment was carried out as split block based on randomized complete block design with three replications at Research Field, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. In this study, irrigation treatments (including irrigation in all phenological stages; irrigation in branching, flowering, podding and seed setting stage, and without any irrigation in the growing period) as main plot, and three lentil cultivars (Robat, Kalpoosh and Gachsaran) as sub plot were adjusted. Results showed that irrigation had significant effects on number of pods per plant, 100 seed weight, grain and biological yield. Maximum of these traits (except 100 seed weight) after complete irrigation treatment, was obtained at supplementary irrigation in flowering stage. Supplementary irrigation in podding and seed setting stages increased 100 seed weight as compared to irrigation in flowering stage. In without-irrigation treatment, the Gachsaran cultivar produced maximum grain yield. Irrigation in flowering stage increased yield of Robat, Kalpoosh and Gachsaran cultivars more than 60, 60 and 39% relative to the without-irrigation treatment, respectively. Based on the results, supplementary irrigation in flowering stage was more effective in increasing number of pods per plant and lentil yield.