اثر تاريخ نشاكاري بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه چهار رقم كلزا (Brassica napus L.) به عنوان كشت دوم در منطقه رشت

Effect of Transplanting Date on Seed Yield and Its Components of Four Rapeseed (Brassica napus L.) Cultivars as Second Crop in Rasht in Iran

به منظور بررسي اثر تاريخ نشاكاري بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام كلزا اين پژوهش به مدت سه سال زراعي 86-1383 در اراضي شاليزاري موسسه تحقيقات برنج كشور در رشت به مرحله اجرا درآمد. آزمايش به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل پنج تاريخ نشاكاري: اول آبان (ميانگين دماي محيط 3/17 درجه‌ سانتي‌گراد)، 15 آبان (ميانگين دماي محيط 8/16 درجه سانتي‌گراد)، اول آذر (ميانگين دماي محيط 15 درجه سانتي‌گراد)، 15 آذر (ميانگين دماي محيط 1/10 درجه سانتي‌گراد) و 30 آذر (ميانگين دماي محيط 3/8 درجه سانتي‌گراد) به عنوان كرت‌هاي اصلي و ارقام هايولا 308، هايولا 401، آرجي اس 003 و ساري گل به عنوان كرت‌هاي فرعي منظور شدند. نشاكاري كلزا به صورت دستي در مرحله 5 تا 6 برگي انجام گرفت. فواصل بين رديف و روي رديف به ترتيب، 25 و 8 سانتي‌متر در نظر گرفته شد. تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه اثر سال، تاريخ‌هاي نشاكاري و ارقام كلزا بر صفات مورد بررسي معني‌داري بود. تاريخ نشاكاري دوم با ميانگين 2740 كيلوگرم در هكتار و هايولا 401 با ميانگين 2852 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را دارا بودند. هيبريد هايولا 401 در تاريخ نشاكاري دوم با ميانگين 3247 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را به خود اختصاص داد. هايولا 308 در تاريخ نشاكاري پنجم با ميانگين 151 روز نسبت به ساير ارقام زودرس‌تر بود. رقم هايولا 401 بالاترين شاخص برداشت روغن (25/15 درصد) را نيز به خود اختصاص داد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اين چهار رقم كلزا را مي‌توان در روش كشت نشايي با موفقيت در تاريخ‌هاي اول آبان تا اول آذر (به ترتيب با ميانگين دماي محيط 15 تا حدود 17 درجه سانتي‌گراد) كشت نمود و كشت در اواسط آبان (ميانگين دماي محيط 8/16 درجه سانتي‌گراد) حداكثر عملكرد را داشت.

To study of the effect of transplanting date on seed yield and its components in four rapeseed cultivars this research was carried out in paddy fields of Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran, in three successive cropping seasons (2004-2007)- Using split plot arranagements in randomized complete block design with three replications. Five transplanting dates; October 23 (Mean air temp. 17.3?C), November 06 (Mean air temp. 16.8 ?C) and 22 (Mean air temp. 15 ?C), December 06 (Mean air temp. 10.1 ?C) and 21 (Mean air temp. 8.3 ?C) were assigned to main plots, and four rapeseed cultivars; Hayola 401, Hayda 308, RG 003 and Sarigol were randomized in sub-plots. Transplanting was done by hand at 5-6 leaf stage with row spacing of 25 cm and between plant distance 8 cm. Combined analysis of variance showed that the effect of year, transplanting date and cultivar was significant on the majority of traits. Second transplanting date with 2740 kgha-1 and Hayola 401 with 2851 kgha-1 produced the highest average seed yield. Hayola 401 in the second transplanting date had the highest average seed yield (3247 kgha-1). Hayola 308 in fifth transplanting date completed its life cycle (151 days) earlier than the other cultivars. The highest oil harvest index (15.25%) also belonged to Hayola 401. In conclusion, transplanting can be successfully practiced for these four rapeseed cultivars from 23 October (Mean air temp. 17.3?C) to 22 November (Mean air temp. 15 ?C) with the highest seed yield in the early November in Rasht region.