مباني تفسير موضوعي با تاكيد بر «تفسير الميزان»

The Principles of Thematic Commentary of the Qur’an with Emphasis on Al-Mizan Commentary

تفسير موضوعي در پي كشف نظريه قرآن كريم درباره يك موضوع يا مسيله است. اين روش تفسيري در صورتي مي‏تواند به اين مقصود برسد كه بر مباني صحيحي استوار باشد. مقصود از مباني تفسير موضوعي آن دسته از اصول هستي‏شناختي مطرح در باب قرآن است كه در نحوه استخراج نظريه از آيات موثر مي‏باشد. اين مقاله با رويكرد تحليلي و نظري و روش توصيفي و تحليلي درصدد تبيين مباني تفسير موضوعي است. به جهت جايگاه بلند تفسير الميزان ميان تفاسير و اهتمام آن به استخراج نظريه قرآن كريم، در اين تبيين بر ديدگاه الميزان تاكيد شده است. هدف مقاله نشان دادن ابتناي تفسير موضوعي بر مباني صحيح است تا زمينه تلاش هرچه بيشتر براي استخراج ديدگاه قرآن در مسايل مختلف فراهم شود. ادلّه و شواهد دلالت دارد كه تفسير موضوعي بر مباني صحيحي استوار است. برخي از مباني تفسير امكان نظريه‏پردازي را و بعضي ديگر اعتبار، و پاره‏اي جواز شرعي آن را اثبات مي‏كند.

The aim of thematic commentary of the Qur’an is to find out the perspective of the glorious Quran on a certain subject. This method can achieve this aim only if it applies correct principles. By the principles of thematic commentary we mean those ontological principles referred to in the study of the Quran which influence the way of extracting a certain view from Quranic verses. Using an analytical-theoretical approach and an analytical-descriptive method, the present paper tries to expound the principles of thematic commentary. The viewpoint of Al-Mizan Commentary has been emphasized due to the high position this commentary has among other commentaries and its special attention to extracting the Qur’anic viewpoint. The aim of this article is to show that thematic commentary applies correct principles that prepare the grounds for making serious efforts to extract the view of Quran about different subjects. There is ample evidence which confirms that thematic commentary applies correct principles. Some of these principles prove the possibility of theorization, others prove its validity, and still others prove its legal permissibility.