تطوّر مفهوم محاكات در نوشتارهاي فلسفي ـ اسلامي (با تكيه بر آثار متّي، فارابي، ابن سينا، بغدادي، ابن رشد، خواجه نصير و قرطاجني)

Evolution of the Term "Imitation" in Philosophical-Islamic Writings

محاكات كلمه كليدي در بوطيقاي فلسفي است كه عنصر جوهري شعر را تشكيل مي-دهد. مفهوم اين كلمه از زماني كه در نوشتارهاي ارسطو مطرح شده تا آن زمان كه از طريق متّي بن يونس قنّايي وارد حوزه اسلامي شده و تا زماني كه از زير دست فلاسفه مسلمان عبور كرده ، پيوسته در حال تغيير بوده است. مقاله حاضر، در صدد است مفهوم كلمه را از طريق بررسي پديدار شناسانه در نوشتارهاي فلسفي حوزه اسلامي بررسي نمايد. منابع تحقيق از ترجمه اثر ارسطو توسط متّي بن يونس قُنّايي شروع مي‌شود و به ترتيب به رساله هاي شعري فارابي، ابن سينا، بغدادي، ابن رشد، خواجه نصير طوسي و حازم قرطاجني مي رسد. محورهاي اصلي بحث در اين مقاله عبارت است از: قلمرو معنوي محاكات، وجود تمايز و اشتراك محاكات در هنرها، محاكات در شعر، انواع محاكات شعري، اهداف محاكات شعري، محاكات شعري و قياسات منطقي، محاكات شعري و صورت هاي بلاغي، محاكات و مساله وجود، محاكات شعري و هدف تربيتي ـ اخلاقي شعر. در هر مورد به ترتيب تاريخي، نظريّات چهره هاي فوق را بررسي كرده ايم. قرطاجني فيلسوف نيست، امّا از آن جا كه نظريّاتش تحت تاثير ابن سينا و فارابي قرار دارد و در پايان دوره تدوين بوطيقاي فلسفي ـ اسلامي ايستاده، اثر او را هم در زمره اين تحقيق گنجانديم.

Imitation is a keyword in philosophical poetics that is the Fundamental element of poem. Concept of this term has changed since time of Aristotle to Qonnaee and then to other Muslim philosophers. This article is seeking the concept of Imitation Through philosophical writings and with Phenomenological method. Our Resources are Poetics’Aristotle translated by Qonnaee and then epistles of Farabi, Avicenna, Baqdadi, Ibn Rushd, Nasire Toosi and Qartajeni. Subject matters in this article are: The spiritual realm of Imitation, distinctions and likenesses of Imitation in arts, Imitation in poem, kinds of versicular Imitation, purposes of versicular Imitation, versicular Imitation and logical syllogism, versicular Imitation and rhetorical Techniques and finally versicular Imitation and Ultimate moral purpose of poem. Qartajeni isn’t philosopher but his work is affected by writings of Farabi and Avicenna.