منع برده فروشي در عصر قاجار به روايت اسناد (از1257 تا 1300ق)

Slave Trade Prohibition during Qajar Period as Stated by Documents

مبارزه با برده فروشي در ايران از اواسط قرن سيزدهم ق شروع شد. در سال 1264ق محمدشاه قاجار حمل بردگان سياهپوست را از طريق دريا به ايران ممنوع كرد. در 1268ق ايران و انگليس پيماني امضا كردند كه به موجب آن كشتي‌هاي انگليسي مجاز بودند كشتي‌هاي ايراني را براي يافتن برده بازرسي كنند. به موجب ماده سيزدهم پيمان صلح مورخ 1274ق ميان انگليس و ايران، حق بازرسي كشتي‌ها تا 1290ق تمديد شد. اما اين پيمانها بر ميزان تجارت برده تاثير عمده اي نداشت و اين تجارت تنها بر اثر بازرسي درياييِ شديدتر پس از 1287ق تا حدي كاهش يافت. به موجب پيمان جديدي كه در 1300ق به امضا رسيد، اختيارات انگلستان گسترش يافت. ايران همچنين در كنفرانس بروكسل در مورد الغاي بردگي شركت كرد. در نتيجه در 1308ق ايران تجارت و واردات برده را، چه از طريق آبي چه از طريق خاكي، ممنوع كرد. در اين نوشتار جريان منع برده فروشي در عصر قاجار با تكيه بر اسناد موجود، مورد نقد و بررسي قرار گرفته است.

The campaign against slave trade in Iran began in mid 13th /19th century. In 1264/1847, Muhammad Shah Qajar prohibited delivery of black slaves to Iran by sea. In 1268/1851, Iran and Britain signed a treaty, according to which the British ships were allowed to inspect Iranian ships in search of slaves. According to article 13 of the peace treaty between Iran and Britain dated 1274/1857, the privilege to inspect the ships was renewed until 1290/1873. However, this treaty was not much influential in the rate of slave trade and only after a more rigorous marine inspection in 1287/1870 this rate somehow slowed down. According to a new treaty signed in 1300/1882, British authority was expanded. Iran also participated in Brussels Conference on the Abolition of Slavery. Consequently, in 1308/1890, Iran banned slave trade and import both by sea or land. In this respect, the process of slave trade prohibition in Qajar period is critically reviewed as per the extant documents.