گرانيت زريگان، ماگمايي يا متاسوماتيك؟

Zarigan Granite, Magmatic or Metasomatic?

توده‌‌هاي گرانيتي منطقه زريگان و چاه چوله، كه در شمال بافق و جنوب شرقي نقشه 1:250000 اردكان واقع شده اند، جزيي از خرده قاره ايران مركزي محسوب مي‌شوند. تركيب سنگ‌شناسي اين توده‌‌ها، از آلكالي فلدسپار گرانيت تا سينو- مونزو گرانيت نوسان دارد. اين توده‌ها از نوع گرانيت‌‌‌هاي لوكوكرات و ساب ولكانيك، با كاني‌شناسي عمدتاً كوارتز- فلدسپاتي، و فقير از كاني‌‌هاي مافيك هستند. انواع بافت‌‌هاي ماگمايي، دگرشكلي، متاسوماتيك و دگرساني، گرانوفيري، گرافيك، ميلونيتي و كاتاكلاستي، ميرمكيت، پرتيتي و جانشيني در آن‌ها ديده مي‌شود. از نظر ژيوشيميايي، توده‌‌‌هاي مورد بحث، ويژگي‌‌هايي از سري‌‌هاي كالكوآلكالن تا آلكالن، پرآلومينI-type و محيط تكتونيكي كمان ماگمايي را نشان مي‌دهند. در نمودار‌هاي تغييرات عناصر نيز، بستگي به تمايلات ذاتي، پويايي و مراتب سازگاري و ناسازگاري عناصر، رفتار‌هاي متفاوتي ديده مي‌شود كه گوياي تاثير هر دو فرآيند تفريق و تبلور و متاسوماتيسم، بر توده‌‌‌هاي مذكور است. شواهد صحرايي، سنگ‌شناختي و ژيوشيميايي، در توده‌‌هاي گرانيتي زريگان و چاه چوله حاكي از آن است كه دست كم بخشي از اين توده‌ها، به‌ ويژه گرانيت زريگان، از طريق متاسوماتيسم و فرآيند‌هاي تفريق گرمابي از سنگ‌هاي مافيك قبلي ديوريتي و گابرويي و سنگ‌هاي آذر آواري تشكيل شده و حتي پس از آن نيز به نحوي گسترده تحت تاثير اين فرآيندها واقع شده‌اند. مقايسه اين توده‌ها، با معيار‌هايي كه براي تمايز گرانيت‌هاي ماگمايي و متاسوماتيك ارايه شده، نشان مي‌دهد كه اين توده‌ها، ضمن شباهت‌‌هايي با برخي از توده‌‌‌هاي شاخص ماگمايي، به‌ويژه گرانيت زريگان، بيش‌ترين شباهت را به گرانيت نوع متاسوماتيك يا E- type دارد.

Zarigan and Chah-Chole granite bodies located at the north of Bafgh, southeastern Ardakan 1:250000 map, part of Central Iran microcontinent. These bodies vary compositionally from alkali- feldspar granite to syeno- monzo granite. They are leucocrat and subvolcanic, mineralogically mainly quartz- feldspathic with lack of mafic minerals. Various textures of magmatic, deformation, metasomatic, granophyric, graphic, mylonitic, cataclastic, myrmekitic, pertitic and replacement can be found in these granites. Geochemically these bodies indicate calkalkaline to alkaline, peraluminous I-type characteristics and magmatic arc geoenviroment. They show different elemental behavior within variation diagrams, based on affinity, mobility and compatibility and intensity of tectonic structures and deformation, indicate the influence of both differentiation and metasomatic processes on the bodies. Field observations and petrographic and geochemical evidences on the Zarigan and Chah- Chole bodies indicate that at least part of those had formed from the earlier dioritic and gabbroic and pyroclastic rocks via metasomatism and hydrothermal differentiation processes, but after emplacement within the upper levels of the area, they also have been under the influence of these processes. The comparison of these rocks with criteria has been proposed for distinguishing magmatic and metasomatic granites, revealed that they share some characteristic features with magmatic bodies, but of course especially Zarigan granite has the most congruency with E-type or metasomatic granite.