تاثير پسمان‎هاي گندم و سامانه‎هاي خاك‎ورزي بر بانك بذر خاك و علف‎هاي هرز آفتابگردان (Helianthus annus)

Influence of Wheat Residues and Tillage Systems on Soil Seed Bank and Weeds in Sunflower (Helianthus annus)

با توجه به اهميت كاهش خاك‎ورزي و كاهش مصرف علف‎كش‎ها در مديريت پايدار نظام‎هاي كشاورزي، استفاده از پسمان‎هاي گياهي را مي‎توان به عنوان جايگزين يا مكملي براي مهار مكانيكي و شيميايي علف‎هاي هرز در نظر گرفت. مطالعه حاضر، در ايستگاه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز (كوشكك)، در دو سال زراعي 86-85 و 87-86 به منظور بررسي تاثير سطوح مختلف خاك‎ورزي و پسمان‎هاي گندم بر بانك بذر خاك و علف‎هاي هرز آفتابگردان، اجرا گرديد. آزمايش در قالب طرح اسپليت پلات با فاكتور اصلي خاك‎ورزي، در سه سطح خاك‎ورزي حداقل (1 نوبت قلمي + 2 بار ديسك)، متوسط (2 نوبت قلمي + 2 بار ديسك) و متداول (1 نوبت برگردان‎دار + 2 بار ديسك) و فاكتور فرعي مقدار پسمان، در چهار سطح صفر، 25، 50 و 75 درصد، انجام گرفت. براي پسمان‎هاي گندم، از رقم مرودشت و در كشت آفتابگردان، از رقم زاريا استفاده شد. بانك بذر در 2 عمق صفر تا 15 و 15 تا 30 سانتي‎متري خاك و در سه زمان قبل، اواسط و پايان فصل رشد، مورد ارزيابي قرار گرفت و نتايج نشان داد كه؛ با كاهش خاك‎ورزي و افزايش مقدار پسمان، بانك بذر به ويژه در لايه سطحي خاك افزايش يافت كه البته بين خاك‎ورزي متوسط و حداقل كه در آنها از گاوآهن برگردان‎دار استفاده نشده بود، تفاوت معني‎داري ديده نشد. همچنين، بانك بذر در مقادير پسمان 50 و 75 درصد، تفاوت معني‎داري نشان نداد. بانك بذر در اواسط و پايان فصل رشد، تفاوت معني‎داري نداشت و اين نشان دهنده اثر بيشتر خاك‎ورزي نسبت به اثر مقادير پسمان‎هاي گياهي بر بانك بذر، بود. تغييرات وزن خشك و تراكم علف‎هاي هرز در طول فصل رشد، نشان داد كه؛ تنها مقادير بالاي پسمان (75 درصد)، مي‎تواند اثر معني‎داري بر كاهش وزن خشك و تراكم علف‎هاي هرز داشته باشد. در مورد خاك‎ورزي هم، تنها خاك‎ورزي متداول، اثر معني‎داري بر كاهش وزن خشك و تراكم علف‎هاي هرز گذاشت. اين آزمايش نشان داد كه نوع خاك‎ورزي نسبت به مقدار پسمان، نقش موثرتري را در كنترل علف‎هاي هرز دارد.

With in respect to the importance of tillage and herbicides reduction in sustainable agriculture management, the use of plant residues can be considered as a substitute or complement to mechanical and chemical control of weeds. Present study was conducted at the research station of Agricultural College, Shiraz University (Kushkak), in 2006-2007 and 2007-2008 in order to evaluate the effects of different levels of tillage and wheat residues on soil seed bank and weeds in sunflower. A split-plot design was used. The treatments were minimum (1 chisel + 2 disk), moderate (2 chisel + 2disk) and conventional (1 mold board + 2 disk) tillage as mainfactor, and residue amount in four levels (0, 25, 50 and 75%) as subfactor. The wheat residues were from Marvdasht cultivar, and Zaria cultivar was used for sunflower planting. The soil seed bank was evaluated 3 times at pre, mid and the end of growing season in 2 depths of 0-15, 15-30 cm and results showed that; with tillage reduction and the increase in residue amount, the seed bank increased specially in surface layer of soil, however, no significant difference was seen between moderate and minimum tillage in which mold board plow was not applied. In addition, the seed bank in residue amounts of 50 and 75% didn’t show any significant difference. The seed bank didn’t have significant difference in mid and the end of growing season, and this was because of more effective tillage influence on the seed bank than amounts of plant residues on the seed bank. The variations in weeds dry weight and density during the growing season showed that; only the highest amount of residue (75%), can have significant effect on reduction of weeds dry weight and density. Also in relation to tillage, only conventional tillage had significant effect on reduction of weeds dry weight and density. This experiment showed that the type of tillage has more effective role in weed control than residue amount.