بررسي حوزه نفوذ كلان‌شهر تهران با روش زماني و مدل جاذبه(گرانشي)

Study of Tehran megalopolis hinterland using time and gravity models

شهرها داراي حوزه نفوذ هستند،‏ دامنه حوزه نفوذ به عواملي مانند قدرت اقتصادي،‏ ميزان جمعيت،‏ فاصله و ... بستگي دارد. كلان‌شهر تهران نيز داراي حوزه نفوذ متعددي مي‌باشد. كلان‌شهر تهران پايتخت و بهترين شهر كشور در راس سلسله مراتب نظام شهري قرار گرفته است و از نظر اقتصادي،‏ سياسي،‏ آموزشي و... از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. اين توانايي سبب شده است كه روزانه جمعيت زيادي از شهرهاي اطراف براي كسب و كار وارد تهران شده و بعد از اتمام فعاليت به شهرهاي خود بازگردند. هم‌چنين روزانه هزاران دانشجو و استاد بين شهر تهران و شهرهاي پيرامون در حال تردد هستند،‏ اين موارد حاكي از حوزه نفوذ تهران مي‌باشد. حال اين سوال مطرح مي‌شود كه محدوده حوزه نفوذ كلان‌شهر تهران كجاست؟ تعيين حوزه نفوذ شهر تهران به دلايل اقتصادي،‏ ارايه خدمات و... از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. روش‌هاي مختلفي براي تعيين حوزه نفوذ از طرف صاحب‌نظران ارايه شده است. در اين مقاله روش زماني(مدت دسترسي) و مدل جاذبه (گرانشي) با استفاده از متغيرهاي جمعيت و فاصله،‏ به كار گرفته شده است. و از روش كتابخانه‌اي و ميداني استفاده شده است. بررسي‌ها در اين مقاله نشان مي‌دهد كه شهرهاي نزديك‌تر به تهران بيش‌ترين تاثير را از تهران دارند. هم‌چنين جنوب،‏ جنوب غربي و غرب شهر تهران به دليل دسترسي آسان،‏ تمركز جمعيت و فعاليت‌هاي اقتصادي،‏ بيش‌تر تحت تاثير قرار دارند.

Cities have hinterlands which depend on various factors such as economic power, population, distance and etc. Tehran megalopolis has also numerous hinterlands .Tehran as the capital city of the country is considered at the top of urban system hierarchy and has a very special place from economic, political, educational and etc. points of view. All these abilities cause a daily stream of people from the towns in the vicinity entering for work and business and returning home at the end of the day as their activities are over. Also thousands of university students and professors commute between Tehran and suburban towns every day. Considering all of these items defines Tehran hinterland. Then the question is that what areas would make Tehran megalopolis hinterland? Because of economics, presentation of services and so on determining Tehran hinterland is of a great importance. This paper shows that towns closer to Tehran are more influenced than other ones. The south, southwest and the west of Tehran are more likely to be affected as for the ease of access, concentration of population and economic activities.