اثر زمان كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد و روغن سه رقم گلرنگ بهاره در شرايط آبياري كامل در تبريز (.Carthamus tinctorius L)

The Effect of Sowing Dates on Yield, Yield Components and Oil Content of Three Spring Safflower Cultivars (Carthamus tinctorius L.) Under Full Irrigation Regime in Tabriz

به منظور بررسي اثرات زمان كاشت روي عملكرد دانه و روغن، اجزاي عملكرد و درصد روغن 3 رقم گلرنگ بهاره، آزمايشي در سال زراعي 1388 به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي در3 تكرار و با 2 عامل شامل سطوح زمان كاشت (6 ارديبهشت، 12 ارديبهشت، 18 ارديبهشت و 24 ارديبهشت) و 3 رقم (مكزيك33، اصفهان و گلدشت) در ايستگاه كشاورزي دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز به مورد اجرا گذاشته شد. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه كاشت ديرهنگام (24 ارديبهشت) باعث كاهش معني داري در صفات عملكرد دانه و روغن، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، تعدادبرگ در بوته، وزن خشك اندام هوايي و عملكرد روغن گرديد. همچنين، نتيجه حاصل از اثرات متقابل تاريخ كاشت و رقم در صفت ارتفاع بوته معني دار بود. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين صفات نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه درتاريخ كاشت اول به ميزان 2267 و كمترين عملكرد دانه درتاريخ كاشت چهارم به ميزان 1124 كيلوگرم درهكتار حاصل شد. بيشترين تعداد طبق در بوته در تاريخ كاشت اول به ميزان 13/44 عدد و كمترين آن درتاريخ كاشت چهارم به ميزان 77/6 عدد به دست آمد و بيشترين تعداد دانه در طبق در تاريخ كاشت اول به ميزان 78/57 عدد و كمترين آن در تاريخ كاشت چهارم به ميزان36 عدد حاصل شد. به علاوه، بيشترين مقدار وزن هزار دانه در تاريخ كاشت اول به ميزان 78/37 گرم و كمترين آن در تاريخ كاشت چهارم به ميزان 33/26 گرم به دست آمد. رقم اصفهان در تاريخ كاشت اول با 5/87 سانتي‌متر داراي بيشترين ارتفاع بوته و رقم گلدشت با 90/55 سانتي‌متر در تاريخ كاشت چهارم كمترين ارتفاع بوته را داشتند. بيشترين عملكرد روغن در تاريخ كاشت اول معادل60/782 كيلوگرم در هكتار و كمترين آن در تاريخ كاشت چهارم معادل 292 كيلوگرم در هكتار بود. اثر تاريخ كاشت بر درصد روغن غير معني دار شد.

To study the effects of sowing dates on seed yield its components and oil content of three spring safflower varieties a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications was conducted during the spring of 2009 at Agricultural Research Station, Agriculture Faculty Islamic Azad University, Tabriz branch, Iran. Treatments in this study consisted of four sowing date (26April, 2 May, 8 May, 14 May) and three safflower varieties (Mex33, Isfahan, Goldasht). Analysis of variance showed that late planting(26April) reduced seed yield and oil yield, seed number per head, head number per plant, 1000 kernel weight, planting height, number of leaf, shoot dry weight and oil content of seed. Analysis of variance also revealed that interaction effects of planting date by genotype was significant for height plant. The highest seed yield was observed in the first planting date (2267 kg/ha) and the lowest seed yield at the fourth sowing date (1124 kg/ha). The highest head number per plant was obtained at first planting date (13.44) and the lowest was at the fourth sowing date (6.77).The highest seed number per head was obtained at first planting date (57.78) and the lowest at the forth sowing date (36). The highest 1000 kernel weight at first planting date (37.78gr)and lowest 1000 kernel weight at the fourth sowing date (26.33g).It was also observed that the highest stem height belonged to Isfahan (87.50 cm) at the first planting date and lowest to Goldasht (55.90 cm) at the fourth planting date. The highest oil yield was obtained from first planting date (782.60 kg/ha) and lowest from fourth sowing date (292 kg/ha). However, the effect of sowing date on oil percentages was non significant.