تاثير سطوح مختلف شوري و نيتروژن بر فاكتورهاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي دو رقم حساس و متحمل به شوري گندم نان

Effects of Different Levels of Salinity and Nitrogen Fertilizer on Physiological and Biochemical Characteristics of Two Salt Sensitive and Salt-Tolerant Wheat Cultivars

به منظور مطالعه اثرات سطوح مختلف شوري و نيتروژن بر مكانيسم هاي بيوشيميايي و عملكرد گندم، آزمايشي در دو سال زراعي 88-87 و 89-88 در مزرعه تحقيقات شوري، قطب علمي گياهان زراعي ويِژه دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد اجرا شد. اين مطالعه به صورت آزمايش اسپليت فاكتوريل و در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار طراحي گرديد. تيمارهاي مورد بررسي عبارت بودند از سه سطح شوري شاهد، (آب آبياري و بدون افزايش نمك با هدايت الكتريكي 3/1دسي زيمنس بر متر)، 5 و 10 دسي زيمنس بر متر به عنوان فاكتور اصلي، سه سطح كود نيتروژن 50، 100 و150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و دو رقم گندمِ حساس(طوس) و متحمل به شوري (بم) كه به صورت فاكتوريل به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شدند. كود نيتروژنه نيز به شكل سولفات آمونيوم و در سه مرحله تقسيط گرديد. نتايج نشان داد، در طي بروز تنش شوري، كاربرد مقادير 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار تغييرات مفيد و معني داري در ميزان پروتيين هاي محلول برگي، فعاليت آنزيمهاي SOD، CAT، APX و عملكرد دانه هر دو ژنوتيپ ايجاد كرد. بيشترين و كمترين ميانگين مالوندآلدييد نيز به ترتيب در شوري 10 دسي زيمنس بر متر و رژيم هاي كودي 50 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار حاصل شد. در شرايط شور ارقام بم و طوس به ترتيب در سطوح كودي 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بهترين واكنش را در صفات مورد مطالعه از خود نشان دادند. در اين شرايط اين نتايج نشان داد كه نيتروژن مي تواند به عنوان يك راهكار فيزيولوژيكي تحمل در برابر صدمات مضر شوري در گندم باشد.

The objective of this experiment was to determine the effects of different levels of nitrogen (N) and salinity on biochemical mechanisms of two wheat genotypes. A field experiment was carried out in a three replicate RCBD split factorial experiment in salinity station of College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran in 2007-2008 and 2008-2009. Three levels of salt stress (1.3, 5, 10 dS/m) served as main plots and a combination of three levels of sulfate ammonium (50, 100, 150 kg N/ha) and 2 genotypes namely, Bam (resistance) and Toos (susceptible to salt stress) served as subplots. Results indicated that the effect of year on most characteristics was significant. Also under salinity stress, N application (100 and 150 kg N/ha) caused a significant effect on both genotypes with respect to biochemical and yield attributes [soluble proteins, SOD, CAT and APX activity]. Also the highest and the lowest MDA content was observed at 10 dS/m salinity level with 50 and 150 kg N/ha, respectively. The salt-tolerant and sensitive genotypes exhibited maximum value for physio-biochemical and yield attributes at 100 and 150 kg N/ha, respectively. These results suggest that application of N may improve most of the traits and is demonstrated to have physiological benefits and/or reduce the injurious effects of salt stress in wheat.