معرفت حق برمبناي حكمت متعاليه

The Knowledge of Truth on the Basis of Transcendent Philosophy

چكيده برهان صدّيقين كه بر پايه? امكان ماهوي و استحاله? دور و تسلسل شكل گرفته بود، پس از مرحوم بوعلي، در مكتب حكمت متعاليه ‌شكوفا شد و در آثار فلسفي و كلامي اثر فراواني گذاشت. گرچه حكيم سبزواري، تقرير صدراي شيرازي را خالي از اشكال نمي‌ديدند، اما نوآوري مرحوم علامه طباطبايي و حضرت آيه الله جوادي آملي در برهان مذكور‌، جايگاه اين تقرير را در ميان براهين اثبات وجود خدا مشخّص مي‌سازد؛ چرا كه برهان صدّيقين محكم‌ترين و شريف‌ترين برهان‌هاي توحيدي است و حدّ وسط آن غير از واجب تعالي نيست. ‌تقرير اسدّ و اخصر علامه طباطبايي از اين برهان، علاوه بر اثبات وجود، وحدت حقّه? حقيقيّه را نيز براي حضرت حق اثبات مي‌كند و تنها با اعتماد به بطلان سفسطه نزديك‌ترين راه را به سوي معرفت و اثبات خداوند متعال نشان مي‌دهد. سخن از ‌تقرير برهاني است كه نياز به هيچ مقدّمه‌‌اي نداشته، مي‌تواند اوّلين مساله? فلسفي باشد. آنچه در تكميل اين ‌تقرير مهم است، اين است كه براي اثبات مبدا تعالي، نياز به هيچ يك از مبادي تصديقي نباشد و تنها به يك سلسله مبادي تصوّري بسنده شود. كليد واژه‌ها برهان صدّيقين، امكان ماهوي‌، دور، تسلسل‌، تشكيك وجود‌ و اصل عليّت.

The Knowledge of Truth on the Basis of Transcendent Philosophy Sayyid MuIammad ?ab?Oab??? Abstract: The ‘Argument of the Sincere’ (burh?n-e ?idd?q?n), which is subsequent to essential contingency and the impossibility of an infinite regression, following on the groundwork of Avicenna, found its full blossoming in the school of Transcendent Philosophy—leaving in the process an indelible imprint on philosophical and theological works to come. While it is true that Mull? H?d? Sabzaw?r? did not see the Mull? ?adr?’s explication of this Argument to be without defect, it was the novelty and ingenuity of ?All?mah ?ab?Oab??? and Ayatull?h Jaw?d? Amul? that made the special place of this explication among the other arguments for the existence of God fully known. The Argument of the Sincere is one of the most definitive and sublime of tawI?d? proofs whose middle term is none other than the Necessary Existent Itself. ?All?mah ?ab?Oab???’s succinct and exact exposition of the Argument, simply by the invalidation of sophistry, not only proves the existence of God but also His absolutely true unicity. The Argument in question here needs no preliminaries and is truly the first principle of philosophy as such. What is of import in this particular explication of the Argument is the fact that it is does not need any presuppositions whatsoever and that it suffices itself with a small series of preconceptions and presential certainties. Keywords: Argument of the Sincere, essential contingency, circular argument, infinite regress, gradationality of existence, causality.