يورگن هابرماس: از حقوق، اخلاق و سياست ليبرالي به سمت قانون و دموكراسي گفتگويي

Jurgen Habermas: From Liberal Law-Ethics to Discursive Law-Democracy

سنت ستيزي‏هاي نوآورانه هابرماس در فلسفه و علوم اجتماعي معاصر (از فلسفه‏هاي اجتماعي سياسي، اخلاق و حقوق گرفته تا جامعه‏شناسي‏هاي سياسي وفلسفي) كه خود آن‏ها را نوعي بازسازي عقلاني نظريه‏هاي كلاسيك و مدرن نام نهاده است؛ بيش از پيش توجه نظريه پردازان معاصر را به نتايج اين نوع جامعه‏شناسي سياسي فلسفي و فلسفه سياسي جامعه‏شناختي، كه داراي بار تحليلي وهنجاري نيز هست، جلب كرده است. در اين ميان درخشش دو نظريه كليدي جامعه‏شناختي فلسفي هابرماس، كنش ارتباطي و اخلاق گفتگويي، وكاربست و صورت‏بندي‏هاي مكرر آن در تمام و سرتاسر آثار هابرماسي هم چنان سرزنده بوده و لذا در مواضع نظري گوناگون، جامعه‏شناختي و فلسفي، به دقت هر چه تمام محل بحث‏هاي انتقادي فراواني نيز قرار گرفته است. در اين راستا تمركز مقاله بر تشريح فشرده نقطه نظرات انتقادي (هابرماس پژوهان) بر طرح تحليلي– هنجاري است كه هابرماس فيلسوف – جامعه‏شناس، در ميان واقعيت بودگي و هنجاريت به منظور كاربست كنش ارتباطي و اخلاق گفتگويي در حوزه بهم پيوسته اجتماع – حقوق – سياست صورت بندي كرده است؛ و از دل آن راهبردي هنجاري براي شكل دادن به نظم- قانون- دموكراسي گفتگويي بيرون آورده است. نظريه‏اي كه بديلي رقيب و جايگزين براي جامعه‏شناسي‏هاي فلسفي سياسي حقوقي ليبرالي است. در اين تشريح انتقادي، مقاله (با مفروض گرفتن حداقل شناخت مخاطبان از نظريه‏هاي هابرماس و لذا صرف نظر از توضيح مقدمات بحث) هم زمان متكلف تشريح دو وجهه به هم پيوسته از اين نظريه جامعه‏شناختي فلسفي چندسويه (اخلاقي، اجتماعي، سياسي، حقوقي) هابرماسي است: نشان دادن امكانات تحليلي هنجاري / برجسته سازي محدوديت‏هاي تحليلي هنجاري.

In this paper it is argued that the idea of “from socio-political to ethical-legal supported by Habermas has raised much theoretical and practical challenges. One of these challenges concerns with Habermasian trilogy of between facts and norms, communicative action, and discursive ethics. In the present paper the author, instead of liberal law-ethics theories, has concentrated on discursive law-democracy theory as an alternative to the first ones. To support this argument the writer has attempted to show and explain both the normative analytical merits of the chosen and supported theory and its limitations.